خبرنگار: ولی نیکخواه
هفته اردبیل فرصتی طلایی است تا به ریشه‌های هویتی، تاریخی و فرهنگی این دیار کهن نگاه دوباره‌ای بیندازیم؛ سرزمینی که نه‌فقط در گذشته بلکه در آینده ایران نیز نقشی تعیین‌کننده دارد. این هفته یادآور گنجینه‌ای از تاریخ، هنر، طبیعت، مردمان اصیل و فرهنگ غنی است که شایسته توجه، معرفی و پاسداری بیشتر است.
در این ایام، اردبیل نه فقط به‌عنوان استانی در شمال‌غرب کشور، بلکه به‌عنوان نماد وحدت ملی، تاریخ‌سازی، مقاومت و فرهنگ اصیل ایرانی مورد توجه قرار می‌گیرد. برگزاری آیین‌ها، نمایشگاه‌ها، همایش‌ها و جشنواره‌های فرهنگی می‌تواند بستری برای انتقال این هویت به نسل‌های جدید فراهم آورد.
معرفی ظرفیت‌های گردشگری و اقتصادی اردبیل در سطح ملی
هفته اردبیل فرصت ارزشمندی برای معرفی ظرفیت‌های گسترده گردشگری، اقتصادی و فرهنگی استان به شمار می‌رود. کوه‌ها، چشمه‌های آبگرم، دریاچه‌ها، جاذبه‌های بکر طبیعی و بناهای تاریخی در کنار مردم مهمان‌نواز اردبیل، زمینه‌ای برای توسعه پایدار گردشگری داخلی و حتی بین‌المللی فراهم کرده‌اند.
همچنین انسجام درون‌استانی و تعامل مثبت میان مردم و مسئولان، می‌تواند مسیر پیشرفت و توسعه را هموارتر کند. ایجاد اشتغال، جذب سرمایه‌گذاری، حمایت از کسب‌وکارهای محلی و برنامه‌ریزی فرهنگی، از دستاوردهای بالقوه‌ای است که با استفاده هوشمندانه از ظرفیت این هفته حاصل خواهد شد.
اردبیل؛ خاستگاه صفویه و قلب تپنده هویت ایرانی
اردبیل فقط یک نقطه جغرافیایی نیست، بلکه سرآغاز شکل‌گیری ایران امروز است. این شهر زادگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، و خاستگاه سلسله صفویه است؛ دوره‌ای که ایران پس از قرن‌ها دوباره متحد شد، زبان فارسی رسمیت یافت، مذهب تشیع تقویت شد و مرزهای کنونی کشور شکل گرفت. یادآوری نقش تاریخی اردبیل، بخشی از شناخت هویت ملی ماست که نباید در غبار فراموشی گم شود.
هفته اردبیل؛ فقط جشن نیست، فرصتی برای برنامه‌ریزی آینده است
برنامه‌های این هفته نباید تنها به آیین‌های نمادین محدود بمانند. هفته اردبیل باید سکویی برای توسعه هوشمندانه استان باشد؛ از ایجاد زیرساخت‌های گردشگری گرفته تا جذب سرمایه‌گذار، گفت‌وگو درباره چالش‌ها، ایجاد انگیزه در نسل جوان و ترویج فرهنگ مشارکت.
شناخت ریشه‌های تاریخی، تقویت روحیه مسئولیت‌پذیری فرهنگی در جوانان و ترویج حس تعلق به سرزمین، تنها با نگاه مسئولانه به این هفته محقق خواهد شد.
نتیجه‌گیری: ریشه، هویت، آینده
اگر ندانیم اردبیل چه نقشی در تاریخ ایران داشته، بخشی از هویت خود را گم کرده‌ایم. هفته اردبیل یادآور آن است که پاسداری از تاریخ فقط وظیفه نهادهای رسمی نیست، بلکه وظیفه همه ماست. شناخت گذشته، الهامی برای ساخت آینده‌ای بهتر است؛ آینده‌ای که در آن فرهنگ و پیشرفت، همزمان رشد میکنند.
فک و اخلاق علما و دانشمندان ایران بسته و لجوج هست و بحث بی فایده و مردم در بی اخلاقی. همین بس
کسی پیدا شود واقعیات را به آقایان تفهیم کند. پیمان شانگ های چین اگر بخواهد آسیا را متحد بکند احتیاج به تبیین عقیده سیاسی مشترک جهانی برای ملت های اسیا دارد و این با اختلافات عقیدتی و تاریخی آسیا یی ها مشکل داخلی دارد. ایستادن در مقابل زورگویی و تجاوز ات جهانی امپریالیست آمریکا و اروپا که عقیده صهیونیسم و صلیبگرا ها و نژاد پرستی اساس آن و عقیده مشترک جهان غرب است که خود را دمکراسی و برخی میداند تا استبداد جهانی را زیر کلمه لیبرالیسم قانونی بکند و سازمان ملل ابزار غرب است حال خیانت کارانی مثل عربستان پاکستان ترکیه و اعراب خاور اسلامی بزرگترین سرطان اتحاد آسیا در مقابل امپریالیسم غرب ضد عدالت و حق است. خود ایران ۴۶ سال است جلوی اسراییل مسلمانان را نتوانست متحد کند و برعکس عربستان ترکیه و تمام عرب های نوکر منطقه ایران را بعنوان فرصت استفاده کردند و نوکری خود را به آمریکا و اسراییل ثابت کردند و میلیارد ها پول در آوردند امید که ایران از توهم و خواب ساده گرایی بیدار شود در عرض مدت کوتاه برای حفظ موجودیت ایران باید تا ۵ میلیون سرباز آموزش باید بدهند تا اول ارتش و قدرت قوی بعد اقتصاد کنترل شده توسط دولت برای کار و نان و کشاورزی و آب و انرژی را نجات دهند و خود ایران حفظ شود نابودی اسراییل وظیفه اعراب هست چون آنها این مسأله را توسط عمر خطاب تولید کرده اند ترامپ و اسراییل تا آخرین خط برای نابود کردن ایران با همکاری اعراب و همسایه های ایران و اروپا در حرکت هستند انقلاب نجات ایران را باید شروع کنید و گردنه بدتر از غزه در جلو هست آقایان منقل را ترک کنید واقعیات جدی در پیش هست . حرف و شعار و باید گردد و درست کنید و لنگش کن، اطراف وقت و فرصت هست.
علمای اسلام و دانشمندان و نخبه های ایران اگر لطف کنند زن ها و دختر ها را از سحر جادو طلسم و انواع شیاطین دور نگه دارند و خانه سالم و تربیت سالم و اخلاق سالم داشته باشند دیگر احتیاجی به آزاد سازی قدس و انقلاب اسلا می و دروازه تمدن و مدیریت جهانی نداریم و آن موقع مشکلات اقتصادی و اجتماعی و اخلاقی ملت ایران قابل حل می باشد . ولی فعلا درگیر کتک کاری و فحش و تصرف اموال دولتی و اراضی ملی هستند . بله کجا تشریف می برید ترکیه تایلند دوبی کا نادا .. و قرار است چه غلطی بکنید .. حتما مأموریت اداری دارند !!!!
عقل و علم و اخلاق درست ایمان را درست می کند مسیر اشتباه رفته اید هر کس یک ادعای عوام فریبی کرد با ایمان شد و همه و کشور را نابود کردند . کنسرت خیابانی تهران برنامه و تله کانال بی بی سی بهاییت بود برای ایجاد برادر کشی در ایران . تمام . دوم که در آخر زمان مرده ها بلند می شوند مرده شور را می شویند . سازمان حقوق بشر که در دست آمریکا و صهیو نیست هاست مدعی شده ایران به مناطق مسکونی اسراییل حمله کرده و محکوم باید شود حال همین ستمگران خود در غزه بیش از ۱۵ هزار بچه را با پیشرفته ترین جنگنده ها و پهپاد ها و ماهواره جاسوسی ایلان ماسک عمدی کشته اند و اسمش را دفاع از اسراییل نام گذاشتند . در این دنیا قدرت امپر یالیستی ها و رسانه های خبری حرفه ای اخبار جعلی ساختن برای قانونی کردن کشتار نسل ها و بچه ها هر روز انجام می دهند . حقوق بشر و حقوق بچه های کشته شده و هزار نفری که اسراییل در ایران کشته کجا رفته است . کنترل اطلاعات و افکار و اخبار بدست قدرت برتر که تکنولوژی اینترت و برنامه ها دستشان هست بزودی حاکمیت دیکتاتوری مطلق صهیونیسم بر سراسر جهان عملی می شود و بلو ک شرق فاقد عقیده سیاسی و دمکراسی و دفاع از حقوق بشر هست و بلوک شرق که چین و ایران هست سازمان ملل و سازمان حقوق بشر آزاد و بر اساس عدالت را بزودی باید تشکیل بدهد . و کشور های خود فروش همسا یه ایران ترکیه عربستان و امارات و سوریه لبنان همه سرطان اول دنیا هستند بعد صهیونیست ها می آیند و اروپا و آمریکا استرالیا در دست لابی صهیو نیستی هست . تعصب بازی نکنید واقع گرا باشید . در ایران انقلاب اسلامی را جایگزین ۴۶ سال هرج و مرج و دزدی عوام فریب ها و آقازاده ها ی دزد بکنید احتیاج به همکاری و احترام و تلاش و بصیرت دارد مردان خدا بفر مایند و رهبری جوان و با ایمان و با تجربه در احتیاج هست محلس خبرگان در خواب و شورای اسلامی در بحث تکراری بدرد نمی خورد بیش از این در جا نزنید چون دارید در چاله ای که خود درست می کنید غرق می شوید . سوال این است اخلاق فاسد و حسا دت و جهالت مردم ایران را چگونه حل می شود کرد و اینجا به یک دیکتاتور با فکر و برنامه. و ارتش قوی احتیاج هست تا جاهلان و دزدان و عوام فریبان و مفسدان را از راه پیشرفت و دستگاه دولتی و نظامی بردارد . در بن بست گیر نکنید . سیستم اقتصادی که تمام ثروت و تولیدات و صنایع و کشاورزی را بدست بگیرد که ۴۶ سال است دزدیده اند و پول ها را به خارج بردند و ترکیه دوبی کانادا را آباد کردند غفلت و حسادت و دروغ باید خاتمه پیدا بکند .
در دهه ۵۰ جوانان شهر اردبیل در تهران مقام و عظمت مخصوصی داشتند . دلقک شاه سید کریم نام داشت و اکثر جک هایش این بود یک اردبیلی می آید تهران و کت را در می آورد و…. از شعار های دیگر این بود .. جوانان اردبیل کجا و آرزوهای جهانی کجا …. تبریزی هم به سرعین می آمدند و اردبیلی ها را وحشی می نامیدند و طوایف شاهسون مغان را مسخره می کردند و تمام بودجه استان در تبریز خرج می شد . در تمام ایران اردبیلی به خشونت و وحشی گری معروف بود البته جوانانی که از اردبیل به جنوب تهران و نازی آباد مهاجرت می کردند در دعواهای خیابانی جانانه می زدند … یکی را به مدرسه ای در تهران راه ندادند بیرون داد زد آقا مگر من بچه اردبیل هستم که راه نمی دهید … و شهریار هم شعری سروده بود که .. ای تهرانی خر منم یا تو …. این همان فرهنگ نژاد پرستی بود که بهایی هی فارس و ارامنه شاه پرست در ایران در رسانه ها و سینما ها در دهه ۴۰ و دهه ۵۰ در ایران رایج کرده بودند. . قوم های ا برانی را مقابل هم قرار می دادند چون فرهنگ و اخلاق ملی پایین بود حال ملت اذر بایجان دارای زبان مشترک ترکی آذری هستند و لی شاهد فرهنگ ها و ظاهر بدنی مختلفی در شهر های آذری هستیم و این بحث هویت مردم آذربایجان را بعنوان یک قوم یا یک نژاد و یا یک زبان و یا یک فرهنگ باید با کنفرانس های علمی و تاریخی ادامه دهید و کتب و ادبیات موجود چقدر موجود هست و سواد اجتماعی تاریخی مردم چقدر است سوال زیاد است ..
تاریخ ملت ایران و سیاست گذاری به هم ربط دارند. هویت تاریخی و فرهنگی اردبیل با شاهان صفوی تعریف می شود . در تاریخ باستان هم تولد حضرت زرتشت در کوه ساو الان (وحی گیرنده ) اردبیل تعریف می شود بعد از اشغال ایران توسط اعراب مقاومت بابک خرمدین اردبیل را تعریف می کند متا سفانه فارس زبانان خود را برتر از آذری ها می دانند که اصالت تاریخی اردبیل قبل از مهاجرت قوم فارس و کوروش از هند به ایران، قدیمی تر است ، که فارس زبانان و کرد ها با تحریف تاریخ دین زرتشت را به اسم خود می کنند تا برای خود اصالت ایرانی درست بکنند . بعد از تصرف ایران توسط قشون عمر خطاب تا قیام شاه اسماعیل صفوی در اردبیل, ایران کشور نبود ه است و شاه اسماعیل صفوی با تشکیل قشون قزلباش از ۷ طایفه اردبیلی و آوردن ملا ها یی از لبنان و یمن که تشیع و ۱۴ معصوم شیعه را به هویت ایرانی دادند تا ایرانیان در مقابل امپراطوری سنی عثمانی و اشغالگران عمر پرست ، مکتب شیعه را در ایران بالا آوردند و ثبات ایران و هویت ایرانی را تشکل دادند که در جنگ چالدران قشون قزلباش بعد از نزدیک به هزار سال مرز ایران را دوباره احیا کردند و به اشغالگران عرب و عثمانی ثابت کردند اینجا ایران هست و شیعه هستند و مستقل هستند و حتی رسوم عید نوروز زرتشتی و تقویم خورشیدی و زبان فارسی را احیا و رسمی کردند ولی متاسفانه افسانه آرش کمان گیر و آریو برزن را فقط قهرمان تاریخ ایران توسط مورخین ارمنی بزرگ کردند تا آذری ها را تحقیر و حتی نسبت قومیت مغول و عثمانی به آذری ها دادند که زمان دوران پهلوی که پان فارس و نژاد پرستی حاکم بود اذری ها تمسخر و ترک خر نامیدند و متاسفانه ۴۶ سال انقلاب هرج و مرج اسلامی هیچ حرکت فرهنگی و تحصیلی و پیشرفت اخلاقی و اجتماعی نکرده است . و ساختن موشک ها را پیشرفت بزرگ می بینیم در صورتی که دیدیم آمریکا برای اینکه به روسیه و چین قدرت نمایی بکند ۱۲ روز به ایران حمله کرد و هزار نفر را راحت کشت و هنوز سر مذاکره برمی گردید و در صد سال گذشته بعد از تجزیه شمال آذربایجان الان می بینیم که ترکیه حتی الفبای کشورش را در آذربایجان اشغالی با زور تحمیل کرده و تاریخ و ارتش و هویت مردم آذربایجان اشغال شده را تحریف و تصرف کرده است و از اسراییل برای قدرت نظامی اش با مشاورت ترکیه، در برابر ایران کمک گرفته است . و بازی سیاسی می کند متاسفانه ایران از خواب دوران حرمسرا بازی قاجار بیدار نشده است و به جای آزاد سازی خلیج فارس و ترکمنستان و شمال آذر بایجان ، ایران ۴۵ سال است کاسه داغ تر از آش دنیای عرب شد و محور مقاومت با اعراب درست کرد که همه اعراب ایران را فروختند چون تاریخ را انکار کردیم که جنگ عرب و اجنبی (منظور ایرانی) عمر خطاب بر هویت و تاریخ اعراب حاکم است و سنی گری در اصل عمر پرستی هست که حرکت نژاد پرستی مثل صهیونیزم و جنگ صلیبی و پان ترک و پان فارس است که در اسلام شرکت محسوب می شود و تمام اقتصاد و نسل های جدید و فرهنگ ایران به علت فقدان سواد سیاسی و بصیرت نویسندگان و انقلابیون کوتاه فکر، سوخت و تمام اپوزسیون ایران نوکر اعراب و آمریکا هستند و هیچ راه حل و حرکت سیاسی و مذهبی و علمی در بین ایرانیان دیده نمی شود چون مردم هم در اصل بی فرهنگ و بی سواد و بی منطق و بی تربیت هستند که حل نمی شود . و تاریخ ما علت بدبختی و عقب ماندگی ما را بهتر توضیح می دهد و ۵۰ سال حکومت پهلوی از تربیت و آموزش و با فرهنگ کردن مردم ایران ناتوان بود چون برنامه ها و اصلاحات در حد شعار بود و این مدل تمدن سازی در ایران ادامه دارد..…
فقط دعا کنید برای اینکه همه برده و آواره و نابود نشوید ملا ها از خواب و توهم و اعتیاد و لجاجت بیدار شوند. معلوم نیست که فرصت هست یا نه یا دیر شده است . کثیف ترین و متجاوز ترین حکومت و ملت ها هم مرز ایران هستند ۴۵ سال است برای مبارزه با دیکتاتوری صهیونیسم بر دنیا که محصول همکاری همین پاکستان و ترکیه و اعراب سنی عمر پرست نجس هست، ایران را به فنا دادید و الان ۹۰ درصد ملت عراق سوریه لبنان ، کشور ایران را مقصر تمام بدبختی هایشان می دانند . الان امضای توافق دفاع مشترک عربستان سعودی و پاکستان که تنها کشور اسلامی است که بمب اتم دارد ، به هیچ عنوان برای دفاع و مقابله با اسراییل نیست . اینها می دانند اسراییل و آمریکا دنبال تجزیه ایران هستند و پشت این قرار داد در اصل توافق پنهانی تقسیم مناطق دارای منابع طبیعی و استراتژیک ایران بین خودشان هست و در یک ایرانستان کوچک که تهران و تخت جمشید خواهد بود میمون خودشان را رضا پهلوی مثل الجولانی تروریست سوریه خواهند گذاشت تا کنترل و حاکمیت کامل آمریکا و اسراییل با عربستان و پاکستان نجس و فاسد، بر تمام خاک ایران و خلیج فارس عملی کنند و شمال ایران را با همکاری قورومساق های تبریز و آذربایجان شرقی به عمر پرست پان ترک اردوغان اهدا خواهند کرد و توهم خیالی و لجاجت جبهه مقاومت شیعی ایران که فقط آقایان بزرگ نمایی می کنند و هیچ خبری نیست نهایت فاتحه ایران و ملت ایران خوانده شد راحت شدید بروید بخوابید تا اماراتی ها و پادشاه کثیف حرامزاده بنت سلمان عربستان و پاکستانی ها ی نجس وهابی بعد از خاک تان بیایند ناموس تان را هم ببرند و تمام دنیای عرب دست خواهند زد که خواب بزرگ عمر خطاب نجس که نابودی ایرانیان و مصادره خاک و ناموسشان بود عملی شد ! نتیجه پای منقل نشستن و غزل خواندن همین می شود راحت شدید !!!!
الان با زور به مردم باید بفهمانید برای بقا و حفظ خود و کشور باید و باید درک سیاسی و مسولیت و همکاری را باید بالا ببرند تا اول امنیت و دوم اقتصاد حل شود حرف بدون عمل و شعار های تکراری زمان دفاع مقدس را تکرار نکنید ۴۰ سال گذشته همه چیز عوض شده است . تمدن و قانون و قدرت دولت و سیستم رهبری و سیاسی هر کشوری باید روشن و با دلیل عقلا نی بیان و تعریف شود که فعلا در ایران به تعطیلات و مسافرت شمال و دوبی و ترکیه برخورد کرده ایم و قلیان و منقل را چاق کرده ایم و شعر می خوانیم چون اهل شعر و ادبیات هستیم کاری به واقعیات هم نداریم!!! بلی . بگذریم آخرین اخبار به روز رسانی شده از اوضاع قمر در عقرب در آمریکا، اروپا و خاور جنگ مذاهب ابراهیمی یا همان خاور میانه انگلیس خبیث خلاصه . دیکتاتور جدید آمریکا به کشور های خلیج فارس مشرف شده بودند کشور مستعمره قطر گران ترین هواپیمای جمبوجت را برای چاپلوسی به ارباب هدیه کرد و عربستان تمام اسلحه های کهنه را قرار داد زد ولی ارباب اول به ایران حمله کرد که دنیای عرب را غرق در شادی و مستی کرد ولی وقتی به قطر هم حمله شد دیدند نه به ارباب اطمینانی نیست حال شاه چاپلوس عربستان از ترس به آغوش فرمانده نظامی پاکستان پرید که شما بمب اتم دارید ما را حفظ کنید البته پاکستان هم فرصت طلب و خبیث ترین ملت دنیاست حال پا کستان هم شروع به خالی کردن پول نفت از جیب اعراب نوکر در برابر تضمین جانی به اعراب با بمب اتم هایش هست ولی جوک بزرگ اینجا ست که فرمانده ارتش پاکستان نوکر و چاپلوس بزرگ آمریکا در این منطقه هست و شب حمله هوا پیما های آمریکا به فردو در ایران فرمانده ارتش پاکستان در کاخ سفید نشیمن گاه ارباب را می بوسیدند همان برادران مسلمان که ملا های توهمی ایران قرار است دنیای ضد امپریالیسم در منطقه با آنها تشکیل بدهند! فعلا ۴۵ سال است تقلا می کنند و صورت خود را با سیلی به خود سرخ نگه داشته اند و ترکیه و اعراب و پاکستان از این جبهه مقاومت ایران در ۴۵ سال بزرگ ترین پول را به جیب خود گذاشتند و اسراییل هم به یک دشمن خارجی جدی و قوی احتیاج داشت تا انسجام و اتحاد یهودیان چند ملیتی که با هم اختلاف جدی داشتند را درست بکند که آن هم ایران بود و به هدف اش رسید . و اعراب اولین دشمن انرژی و بمب اتم در منطقه بودند . حال ببینید هیچ عقل و علم در مغز ایرانیان نیست معادله ایران کاملا غلط است . اگر به قبل انقلاب نگاه کنید توهم کورش شدن شاه بزرگ ترین فرصت جهانی برای ابر قدرت شدن ایران را نابود کرد. در دهه ۷۰ میلادی ۶۵ درصد انرژی غرب از خلیج فارس می آمد و شاه تمام اسلحه های مدرن غیر از اتمی را از آمریکا خریده بود تا تضمین امنیت و اقتصاد انرژی آمریکا و اروپا را بدهد و آن موقع شاه بهترین فرصت برای اتمی شدن ایران را داشت که با خواب های طلایی کوروش نامه و الکلی شدن و دادن کشور بدست بهایی ها ، فرصت را سوزانید شاه با اینکه در سوییس درس خوانده بود ولی سواد سیاسی نداشت و معادله جغرافیای سیاسی را نتوانست به نفع ایران انجام دهد و ملت ایران سواد سیاسی شأن از کتاب های علی شریعتی و ملا های کم سواد بود که در عرض یک سال انقلاب کردند و عقلانیت و علم کاملا تعطیل شد و شعار استقلال و ضد امپریالیست شدن ایران ، این کشور را به باتلاق لبنان و فلسطین کشید و اعراب خود فروش و عربستان و ترکیه و پاکستان نجس از این انقلاب سود سیاسی اقتصادی بردند … حال مسأله ملت ایران داخلی هست فرهنگ و اخلاق و تربیت مردم در حد صفر است . این سرطان اصلی هست علم و عقل و فرهنگ ملت در نهایت حل کننده مشکلات است و احتیاج به همکاری مسولیت احترام و بصیرت و تلاش دارد و رهبر و تصمیمات سیاسی همزمان و هم اندازه مهم است ولی الان کجا تشریف دارید و هدف بعدی کجاست؟ شما چگونه می خواهید مسایل سیاسی و اقتصادی و امنیتی را حل کنید .. اندیشکده ها و دانشگاه های ایران هم مثل رهبران به چاه افکار تکراری و کور و گیر کرده نیفتند تا اشتباهات ۴۵ سال گذشته و اشتباهات جدی ۵۰ سال حکومت پهلوی را نفهمید و قبول نکنید با همین طرز فکر اشتباه باز به بن بست و انهدام و نابودی می افتند .
اَردَبیل (نام باستان: آرتاویل ) یکی از کلان شهرهای ایران و مرکز استان اردبیل در شمال غربی این کشور است. این شهر در قبل و پس از اسلام مرکز آذربایجان بوده است
شهرت و اهمیّت اردبیل تنها از آن جهت نیست که چند تن از پادشاهان ایران آن شهر را قرارگاه خود ساختند، بلکه از آن لحاظ است که سر حلقه فرقه صفویه، شیخ صفی‌الدین اردبیلی، از این جا برخاست و در همین‌جا به خاک سپرده شد.
با ظهور شیخ صفی‌الدّین و خاندان صفوی، اردبیل اعتبار ویژه‌ای یافت، به طوری که این شهر در زمان تیمور، دارالارشاد و در زمان سلاطین صفوی با عنوان دارالامان از جایگاه خاصّ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار گردید. حکومت صفوی بسیاری از هرج و مرج‌ها را که در ایران وجود داشت، برانداخت و یک حکومت دینی و مذهبی را پایه‌گذاری کرد که به گفته بسیاری از کارشناسان تاریخ، تشکیل دولت یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخ ایران به شمار می‌آید.
واژهٔ اردبیل یک واژه ایرانی است که ریشه در اوستایی دارد که از واژه «آرتا» (به‌معنی مقدس که در فارسی میانه تبدیل به «ارد» شده‌است و در کلماتی نظیر اردشیر، اردوان ، اردستان، اردکان آمده‌است) و «ویل» به معنی شهر تشکیل شده‌است. وسعت این شهرستان ۳۸۱۰ کیلومتر مربّع است و چهرهٔ عمومی شهرستان اردبیل متأثّر از ارتفاعات کوهستان‌های ساوالان (سبلان)، باغرو (تالش) و بزغوش است که این عوامل طبیعی سبب محصور شدن آن شده‌اند. اردبیل از مناطق با اهمیّت ایران به شمار می‌آید و دارای آثار و ابنیّه تاریخی و جاذبه‌های طبیعی بسیار زیادی است
جغرافیا اردبیل
شهر اردبیل در میان دشتی با همین نام در ارتفاع ۱۵۰۰متری از سطح دریا و در میان کوه‌های باغرو (تالش) و سبلان در شمال غرب فلات ایران جای گرفته و دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است.
پوشاک سنتی (لباس های محلی) اردبیل
در برخی از مناطق این استان چون منطقه مغان و ارسباران ، درمیان عشایر کوچ نشین و میان روستاییان استفاده از لباس های محلی توسط مردان و زنان عمومیت دارد . لباس های محلی ایل شاهسون و ارسباران یکی از مهمت ترین جاذبه های فرهنگی به شمار می آیند. مردان ایل پوشاک اختصاصی ندارند . پوشاک آنها کت وشلوار و کلاه ( معروف به کپی یا کلاه ترک دار و نظیر کلاه مردان گیلان ) می باشد .پیراهن زنان ایل شاهسون از رنگ های متنوع و شاد تشکیل شده و بلند است .تنبان شلیته ای است که زنان می پوشند و شبیه تنبان های بانوان گیلان ، بختیاری و قشقایی است . جلیقه زنان شاهسون را پارچه های دوخته شده بدون آستین تشکیل می دهد .
موسیقی سنتی
موسیقی محلی استان اردبیل در قالب موسیقی اصیل آذربایجان به عنوان یکی از انواع موسیقی غنی شرقی ، برگرفته از حقایق تاریخی و فرهنگی این خطه است . موسیقی محلی اردبیل در دو گروه موسیقی ردیفی یا مقام وموسیقی عاشیقی تقسیم می شود. در اردبیل نوازندگان زن را سازاندا و نوازندگان مرد را عاشق مطرب می نامند .
از ابزار موسیقی این استان می توان به قاوال که همان دایره آذربایجانی است . بالابان (سازی بادی که چون برای نواختن بن دو لب قرار می گیرند ( به فارسی بالبان و به آذری بالابان ) تار (از سازهای ذهی است که با زخمه نواخته می شود ) دهل ( همان ناقارای آذری) دف کیمیانجا (کمانچه ) و … اشاره کرد
خواستگاری رسمی و عقد خوانی در اردبیل
پس از آنکه دختری مورد پسند قرار می گرفت اقدام به خواستگاری رسمی می شد . علامت قبول ازدواج از طرف خانواده دختر چای شیرین بود و در این روز از اقربای دختر هم عده ای بدین مجلس که به “شیرنی ایچدی” معروف بود ، دعوت می شدند . در این مجلس میزان مهریه و شرایط طرفین و تاریخ عقد مشخص می شد نامزدی رسمی وقتی صورت می گرفت که مراسم مخصوصی به نام “شال اوزوک” انجام یابد اوزوک لفظ ترکی و به معنی انگشتری است و شال به همان معنائی است که در زبان فارسی نیز مصطلح است.
عقدخوانیبین نامزدی و عقد خوانی مدت زیادی طول نمی کشید و از کسان طرفین برای مجلس عقد دعوت می شد و این دعوت غالباً از مردان مسن و میانسال به عمل می آمد . عقد خوانی در خانه دختر به عمل می آمد ولی مخارج آنرا خانواده پسر بر عهده داشت . وقتی که صیغه عقد جاری می شد مجلس در سکوت عمیق و روحانی خاصی فرو می رفت و همه به جملات خوانندگان صیغه توجه می کردند . عروس در اتاق دیگری که او را بر روی ظرف مسینی می نشاندند و در وسط پارچه ای که در بالای سر او گرفته بودند . دو تکه قند را به هم می سائیدند چون صیغه به پایان می رسید همه مبارکباد می گفتند . آنگاه با چای و شیرینی از حضار پذیرائی می کردند .
پارچه کسدیقبل از بردن عروس به خانه بخت جشن دیگری گرفته می شد که مختص زنها بود . مراد از این جشن آن بود که کسان طرفین دور هم بنشینند و لباسهای عروس را بریده و بدوزند . ولی در طول زمان این کار صورت تشریفاتی به خود گرفته مبدل به یک جشن رسمی برای نشان دادن لباسها و زینت آلات عروس به دیگران شده بود .در آن مجلس ، که در خانه عروس برگزار می شد . سازنده ها یعنی خوانندگان و نوازندگان زن دعوت می شدند و با پذیرائی های گرم جشن می گرفتند و در ضمن آن لباسها و زینت آلاتی را که خانواده داماد برای عروس آورده بودند به مهمانان نشان می دادند . فردای آن روز کسانی از نزدیکان داماد به اتفاق خیاط به خانه عروس می آمدند و قسمتی از پارچه ها را بریده برای روز عروسی لباس می دوختند .
حنا گجه سیحناگجه ، شبی بود که فردای آن عروس را به خانه داماد می بردند . این جشن هم در خانه عروس و هم درخانه داماد گرفته می شد . حنا گجه خانه عروس مخصوص دختران و زنان جوان بود اینان ، از هر دو خانواده ، از بعد از ظهر آنروز به خانه عروس دعوت می شدند و با او به حمام می رفتند و غروب برگشته در خانه عروس جشن می گرفتند و چون به دستهای عروس حنا می بستند از این رو آنرا حنا گجه یعنی شب حنا بندان می گفتند . جشن خانه داماد هم با شرکت پسران جوان برگزار می شد و دوستان و همسالان وی در آنجا گرد آمده با او به حمام می رفتند .
شب عروسیبردن عروس به خانه داماد غالباً بعد از غروب صورت می گیرد . در زمانهای قدیم بعضی از خانواده ها عروس را با اسب بخانه داماد می بردند ولی بعد ها درشگه جانشین اسب شد و امروزه از ماشین استفاده می کنند . بعد از ظهر روزی که غروب آن عروس به خانه داماد می رفت جهزیه او را به اضافه لباسها و تحفه هائی که از روز نامزدی به بعد برای او آورده بودند ، به خانه داماد می بردند . عروس را مشاطه آرایش می داد و هنگام رفتن او به خانه داماد چادری به سرش می انداختند و زنهای مسنی از خانواده او وی را همراهی می کردند.
یکنفر” ینگه” هم همراه آنها می شد تا آداب و مراسم به حجله رفتن عروس را به وی بیاموزد و در برابر کینه توزی احتمالی از او مراقبت کند . موقع رفتن عروس پدر وی ، و در صورت نبودن او برادربزرگ یا عموی او ، دم در خانه دعای خیر می داد و خوشبختی او را آرزو می کرد . در خانه داماد معمولاً شام تهیه می شد و از مردان و زنانی از بستگان طرفین دعوت به عمل می آید . رسم براین بود که داماد سه تا سیب به پشت عروس بزند و به سر او نقل و نبات بریزد و پول نثار کند . در مدخل راهروی ساختمان مجموعه یا طشت مسین می گذاشتند تا عروس از روی آن بگذرد و مثل مس در آن خانه محکم بماند .
ترک پلوفردای شب عروسی برای ناهار عروس غالبا مادرش “قویماق” می فرستاد و برای شام او نیز از خانه پدرش ترک پلو می آوردند . ترک غذای مخصوصی است و آن پلویی است که با زعفران و شکر و روغن مثل کته پخته می شد . پلو را نیز گاهی با دو یا سه خورش می پختند و همه آنها را با دیگ و ظرفهائی که در آنها پخته بودند ، می فرستادند. فرستادن ترک پلو هم دارای تشریفاتی بود و در خانه عروس برای شرکت در این مراسم از جمعی از نزدیکان دعوت می شد . هم چنین کسان داماد از اقربای نزدیک خود برای صرف این غذا دعوت می کردند.
اوز آشدیعروس از ساعت ورود روی خود را از دیگران ، یعنی مردان و زنان خانواده شوهر ، می پوشانید و روز اول برای آنکه نزد مادر شوهر یا خواهران وکسان داماد چادر از سر او بردارند هریک از آنها چیزی به وی هدیه می دادند . این هدیه بسته به تمکن مالی خانوادگی فرق داشت و در خانواده های متمکن سکه طلا بود و آنرا “اوز آشدی” می گفتد یعنی رونما.
بنده تختچون انتظار ورود مهمان برای خانواده داماد درمدت یک هفته و ده روز اول کار مشکلی بود لذا بعدها روز سوم عروسی را با اصطلاح عوامانه بنده تخت که تحریف شده عبارت “بانو به تخت” است بدین کار اختصاص دادند و بعد از ظهر آنروز را به طور رسمی برای پذیرائی از مهمانان مشخص ساختند .
ایاغ آشدیپس از پایان این قبیل مراسم ، عروس و داماد به قصد بازدید به خانه های منسوبان و دوستان خود می رفتند. بعد از این بازدیدها تشریفات ایاغ آشدی آغاز می شد و آن عبارت از مهمانی هائی بود که خویشان و دوستان عروس و داماد ، متناسب با درجه نزدیکی که با آنها داشتند ، به افتخار آنان ترتیب می دادند و از خانواده های طرفین نیز دعوت می نمودند .
ادبیات بومی اردبیل
زبان و گویش اردبیل
قبل از مهاجرت پارس هابه ایران، زبان مردم اردبیل، زبانى بومى بوده است. پس از استقرار مادها در اردبیل، زبان اوستایى در این استان رایج میگردد. در دوره هخامنشیان زبانى فارسى وارد این استان مىشود البته مردم این سرزمین زبان آذرى که آمیختهاى از زبان مادى و بومیان اردبیل بوده تا دوره اشکانیان و سلوکیان نیز حفظ میکنند.
بعد از حمله اعراب به ایران، زبان عربى در این سرزمین گسترش مىیابد و زبان فارسى کمکم رایج می شود. در دوره صفویان نیز مردم این استان به زبان آذرى تکلم میکرده اند. با آمدن ترکان به ایران و استقرار آنها در اردبیل کمکم زبان ترکى در اردبیل رایج میگردد و از این زمان زبان ترکى در این استان ماندگار میشود و تا امروز نیز باقى مانده است.
در گذشته زبان مردم اردبیل آذرى بوده است که به مرور زمان با زبان فارسى و ترکى آمیخته شده است و هم اکنون به جز در برخى از روستاهاى خلخال، اثرى از زبان آذرى وجود ندارد. مردم اردبیل در حال حاضر به زبان ترکى تکلم مینمایند و زبان فارسى نیز در بین آنها رایج است. از این رو میتوان آنها را ذولسانین دانست. مکاتبات مردم و برنامه تحصیلات در مدارس به زبان فارسى انجام مىشود و جوانان این استان با فارسى آشنایى کامل دارند.