تغییر سبک زندگی و نقش بزرگ ترها، مشغله خانواده‌ها و مشکلات اقتصادی، باعث کاهش کیفی و کمی حضور نوه‌ها در خانه سالمندان شده است
فاصله‌های عاطفی از فرزندان تا نوه‌ها
نویسنده: سید مصطفی صابری
امروزه زندگی‌های آپارتمانی و مشغله‌های کاری والدین و گاهی بی‌حوصلگی خود مادربزرگ و پدربزرگ‌ها باعث شده که ارتباطات درون خانواده‌ها کمتر شود. خانواده‌ها کوچک‌تر شده‌اند اما فرزندان کمتر فرصتی برای ارتباط با بزرگترها دارند.
تأثیر فناوری زندگی امروز به شدت تحت تأثیر فناوری و دنیای دیجیتال قرار گرفته است. نوه‌ها به جای بازی در حیاط و شنیدن قصه‌ها، بیشتر در دنیای مجازی غرق شده‌اند. این کمرنگ شدن ارتباط، باعث شده تا صمیمیت میان نوه‌ها و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها کاهش یابد.
تغییر نقش پدربزرگ و مادربزرگ در گذشته بیشتر پسرها یا گاهی دامادها در کسب و کار پدر خانواده مشغول بودند؛ برای همین پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها نقشی به عنوان متولی کار و درآمد و منبع تجربه در خانواده‌ها بودند. اما امروزه، با تغییرات اقتصادی و اجتماعی، بسیاری از آنان حتی در سنین بالا و بعد از بازنشستگی هم شاغل‌اند که این امر بر نقش و تأثیر آن‌ها تأثیر گذاشته است.
مشکلات اقتصادی در گذشته بیشتر پدربزرگ‌ها می‌توانستند در هفته به دفعات میزبان فرزندان و نوه‌های‌شان باشند؛ اما در شرایط اقتصادی فعلی و با این قیمت میوه، تنقلات و مواد اولیه شام و ناهار، با توجه به حقوق بازنشستگی بیشتر بزرگترها و…، دورهمی‌ها به ندرت و در مناسبت‌های بسیار خاصی اتفاق می‌افتد که همین موضوع شکاف بین خانواده‌ها را بیشتر می‌کند.
چرا کمرنگ شدن ارتباط نوه‌ها با پدربزرگ و مادربزرگ آسیب‌زاست؟
در این مطلب از منظر فردی، خانوادگی و حتی اجتماعی به ضرورت این ارتباط پرداختیم
از دست دادن هویت فرهنگی ارتباط ضعیف با پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به بی‌اطلاعی نوه‌ها از سنت‌ها و آداب و رسوم می‌انجامد. جوانان اکنون کمتر با تاریخی زنده و ارزش‌های فرهنگی آشنا هستند و این می‌تواند به فردگرایی و بی‌توجهی به ریشه‌ها منجر شود.
مشکلات روان‌شناختی نوه‌ها با احساس تنهایی، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس مواجهند. در نبود الگوهای سالم و مثبت از بزرگترها، جوان‌ترها که مدام متاثر از فضای فانتزی و غیرواقعی زندگی بلاگرها و… هستند، نمی‌توانند مسیر زندگی را به درستی بشناسند و ترس‌ها و ناامیدی‌ها بر زندگی‌شان غلبه می‌کند.
ضعف بنیان خانواده کاهش همبستگی خانوادگی و افزایش اختلافات بین نسلی به بی‌احترامی به بزرگترها منجر می‌شود. نداشتن ارتباط با پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها می‌تواند به ضعف روابط خانوادگی و درنتیجه از بین رفتن حس توانمندی و مسئولیت سالمندان بینجامد؛ این موضوع خودش پیامدهایی برای حال روحی بزرگترها دارد و احساس بطالت و ناکارآمدی را برای‌شان به دنبال دارد.
مشکلات اجتماعی جامعه‌ای که به بزرگترها احترام نمی‌گذارد، نمی‌تواند آینده‌ای شاداب و پایدار داشته باشد. جوانی که خودش ارتباط عاطفی چندانی با بزرگترهای فامیل ندارد نمی‌تواند در موقعیت‌های مختلف مثل صف نان، اتوبوس، مترو و… با دیگر سالمندان برخورد درستی داشته باشد.
چرایی و ضرورت تقویت ارتباط نوجوانان و جوانان با سالمندان
از نقش حامی و امنیت روانی، تا همدلی، هویت و انسجام اجتماعی؛ ارتباط نسل جدید با بزرگترها انواع فوایدی دارد که نباید از آن‌ها غافل شد
انتقال ارزش‌ها و تجارب بزرگترها بهترین منابع برای یادآوری ارزش‌ها، باورها و آداب و رسوم هستند. این نسل‌ها می‌توانند نسل جدید را با تاریخ و فرهنگ خود آشنا کنند و به هویت فرهنگی آن‌ها اهمیت دهند.
حفظ میراث فرهنگی و تاریخی ارتباط نزدیک با بزرگترها می‌تواند به حفظ فرهنگ و تاریخ خانواده کمک کند و روایت نسل به نسل را برای نسل‌های آینده ممکن سازد.
تقویت حس تعلق به خانواده نوه‌ها در فضایی که بزرگترها را به عنوان پشتیبان و دوست خود در کنارشان دارند، می‌توانند حس تعلق بیشتری به خانواده و جامعه خود پیدا کنند.
افزایش همبستگی در خانواده ارتباط قوی با پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها می‌تواند همبستگی و صمیمیت در خانواده را افزایش دهد و به خانواده‌ها کمک کند تا با یکدیگر تجربیات بیشتری بگذرانند.
ایجاد فضایی امن و حمایتگر پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به نوه‌ها احساس امنیت و آرامش می‌دهند. آن‌ها الگوهای خوبی برای مشاوره و راهنمایی هستند و در زمان‌هایی که شاید رابطه نوجوانان و جوانان با خانواده‌ها سرد شده، نقش حامی را بازی می‌کنند تا رشته ارتباط بچه‌ها با کلیت نهاد خانواده قطع نشود.
کاهش استرس و اضطراب بزرگترها می‌توانند به نوه‌ها آرامش و حمایت عاطفی بیشتری ببخشند و متأثر از تجربیاتشان، به نوه‌ها کمک کنند تا با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیایند.
تقویت هوش هیجانی یادگیری از تجربیات و احساسات بزرگترها به نوه‌ها کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی و عاطفی را توسعه دهند.
تقویت انسجام اجتماعی ایجاد روابط نزدیک بین نسل‌ها می‌تواند انسجام اجتماعی را تقویت و جامعه‌ای یکپارچه‌تر ایجاد کند.
ترویج فرهنگ احترام به سالمندان این ارتباطات فرهنگ احترام به بزرگترها را ترویج می‌دهند و نسل‌های آینده را به سمت ارزش‌گذاری نسبت به بزرگترها سوق می‌دهند.
حال خوب سالمندان با رفتن بچه‌ها از خانه، سالمندان حس نگرانی و بطالت دارند و حتی گاهی با هم دچار چالش می‌شوند؛ اما حضور پررنگ و حساب شده نوه‌ها می‌تواند حال آن‌ها را خوب کند و به آن‌ها حس کارآمدی بدهد. مشروط براین‌که در اصل تربیت بچه که مرتبط با والدین است دخالت نکنند و با دلسوزی کاذب باعث ایجاد شکاف بین نوه‌شان با پدرومادر خودش نشوند.
چطور ارتباطی کارآمد و درست بین نوه‌ها و سالمندان ایجاد کنیم؟
ملاقات‌های منظم زمان مشخصی را برای دیدن و ملاقات با پدربزرگ و مادربزرگ تعیین کنید. این ملاقات‌ها می‌توانند به هفته‌ای یک بار یا چند بار در ماه محدود شوند. مهم این است که این زمان به یک عادت تبدیل شود.
فعالیت‌های مشترک انجام فعالیت‌های مشترک می‌تواند به تقویت ارتباط کمک کند. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل بازی‌های سنتی، پختن غذاهای خاص، تماشای فیلم‌های قدیمی یا حتی مطالعه کتاب باشد.
گفت‌وگو و تبادل نظر فرصت‌هایی برای گفت‌وگو درباره تاریخ خانواده، خاطرات و تجربیات داشته باشید. سوال کنید، به داستان‌های زندگی آن‌ها توجه کنید، آلبوم‌های قدیمی را مرور کنید و افکار و احساسات خود را با آن‌ها به اشتراک بگذارید.
ابراز محبت نشان دادن عشق و احترام پایه‌ای برای تقویت ارتباط است. از کلمات محبت‌آمیز استفاده کنید، مناسبت‌ها را با هدیه‌های کوچک خاص کنید و روزمرگی‌های خود را با ابراز محبت غنی‌تر کنید.
استفاده از فناوری چنانچه امکان دیدار حضوری فراهم نیست، برای برقراری ارتباط با بزرگترها، از فناوری‌های نوین استفاده کنید. تماس‌های تصویری، پیامک و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به عنوان پل ارتباطی مناسبی عمل کنند.
برگزاری جشن‌ها و مراسم خانوادگی دعوت از پدربزرگ و مادربزرگ به جشن‌ها و مراسم خانوادگی و مشارکت دادن آن‌ها در برنامه‌ها می‌تواند به تقویت ارتباط و احساس تعلق به خانواده کمک کند.
ایجاد فضاهای عمومی مناسب برای سالمندان این فضاها می‌توانند شامل پارک‌های دیدنی، کتابخانه‌ها و مراکز تفریحی باشند که به افراد سالمند و خانواده‌هایشان اجازه می‌دهد تا در یک محیط سالم و حمایتگر دست به تعامل بزنند.
