فضا چه تأثیری بر بدن انسان می گذارد؟
فضانوردی برای خیلیهایمان از آن رویاهای جذاب دستنیافتنی است؛ رویای تجربه کردن تعلیق، سکوت و خلأ. البته واقعیت با تصورات ما تفاوت دارد. فضانوردان در شرایط ریزگرانش (نه جاذبه صفر) زندگی میکنند و این کم بودن جاذبه بر بدنشان تأثیرات زیادی میگذارد برای همین هم هست که اغلب بیشتر از شش ماه در ایستگاه فضایی نمیمانند. آن بالا چه اتفاقی برای بدن انسان میافتد؟
قد بلند
فضانوردان در فضا میتوانند تا ۳ درصد بلندتر شوند. این مسئله به آن معناست که یک فضانورد با قد شش فوت (۱۸۰ سانتیمتر) با پنج سانتیمتر اضافی به زمین برمیگردد. جهش رشد به این دلیل اتفاق میافتد که ریزگرانش به دیسکهای مهرهای بین مهرههای ستون فقرات اجازه میدهد تا شل و منبسط شوند، تقریبا مانند کاهش فشار روی فنر. بعد از بازگشت به زمین چندماه طول میکشد تا این مهرههای منبسط شده به ارتفاع طبیعیشان برگردند.
ماهیچههای منبسط
بدن در محیط بدون وزن و جاذبه، دیگر به عضلات برای محافظت از اندامهای داخلی نیازی ندارد. برای همین ماهیچههای فضانوردان تقریبا بلافاصله بعد از رسیدن به فضا شروع به کوچک شدن میکنند و بافتهای اضافی به اصطلاح میریزند؛ اتفاقی که موقع برگشت به زمین آنها را دچار مشکل میکند، به همین دلیل ورزش در ایستگاههای فضایی بسیار مهم است تا فضانوردان بتوانند توده عضلانی خود را حفظ کنند. آنها معمولا دو ساعت از روزشان را به ورزش اختصاص میدهند.
صورت متورم
همانطور که میدانید بیشتر حجم بدن را مایعات تشکیل میدهد. جاذبه روی زمین این مایعات را به سمت پایین میکشد و مقداری از آن در اندام تحتانی ما جمع میشود. اما در گرانش نزدیک به صفر فضا، مایع بهطور یکنواخت در اطراف بدن پخش میشود، بنابراین صورت فضانوردان پفکردهتر و پاهایشان لاغرتر از حالت عادی بهنظر میرسد.
استخوانهای شکستنی
تراکم توده استخوانهای فضانوردان در فضا کاهش پیدا میکند و اگر بهطور مرتب ورزش نکنند، ممکن است حدود یکدرصد از تراکم استخوانشان را ازدست بدهند. این اتفاق وقتی روی زمین برسند، برایشان مشکلساز خواهد شد چون مثل بیماران مبتلا به پوکی استخوان درمعرض شکستگی استخوان خواهند بود.
سیستم ایمنیِ آسیبپذیر
زندگی در فضا میتواند سیستم ایمنی فضانوردان را ضعیف کند. تشعشعات، میکروبها، استرس، ریزگرانش، تغییر چرخه خواب و انزوا میتواند بر سیستم ایمنی فضانوردان تأثیر بگذارد که در مأموریتهای طولانی خطر ابتلا به عفونت، حساسیت مفرط و مشکلات خودایمنی را برای فضانوردان افزایش میدهد. تضعیف سیستم ایمنی همچنین به این معنی است که ویروسهای قدیمی و نهفته مانند آبلهمرغان میتوانند دوباره بیدار شوند.
خواب بیخواب
زندگی در فضا روی چرخه خواب تأثیر میگذارد و اغلب فضانوردان تنها حدود شش ساعت میخوابند. در شرایط ریزگرانش سر فضانوردان به سمت جلو میچرخد و پس از به خواب رفتن بازوهایشان به سمت بالا شناور میشود. عادت کردن به این موقعیت عجیبوغریب آسان نیست. «بعضی وقتها صبح از خواب بیدار میشوید و میبینید که بازویی جلوی صورتتان شناور است و فکر میکنید: «اوه! این دیگر چیست؟» و بالاخره متوجه میشوید بازوی خودتان است». این توضیحات یک فضانورد درباره نحوه خوابیدن در فضاست.
منبع: businessinsider.com
