روز ۳۱ اردیبهشت، روز ملی اهدای عضو است؛ فرصتی برای یادآوری اینکه می‌توان با یک تصمیم، چندین جان را نجات داد.
نویسنده: صادق پارسا
نجات جان انسان‌ها، از والاترین اعمال انسانی و نشانه‌ای روشن از فداکاری و عشق به همنوع است. همه ما بارها شعار معروف «اهدای عضو، اهدای زندگی» را شنیده‌ایم؛ اما فراتر از شعار، این یک واقعیت نجات‌بخش است که می‌تواند زندگی یک یا چند بیمار دردمند را متحول کند.
اهدای عضو، اقدامی است که نه‌تنها به فرد گیرنده زندگی می‌بخشد، بلکه آرامشی ماندگار برای خانواده اهداکننده نیز به‌همراه دارد. این بخشش بزرگ، هم در زمان حیات و هم پس از مرگ مغزی قابل انجام است. با اطلاع‌رسانی صحیح، فرهنگ‌سازی و تصمیم‌گیری آگاهانه، می‌توان از مرگ مغزی به عنوان فرصتی برای حیات دوباره بیماران چشم‌انتظار استفاده کرد.
چه اعضایی را می‌توان اهدا کرد؟
فرآیند اهدای عضو شامل پیوند اندام‌هایی چون قلب، کلیه، ریه، کبد، لوزالمعده، و روده است. همچنین، بافت‌هایی مانند قرنیه، پوست، تاندون، مغز استخوان و دریچه قلب نیز قابل اهدا هستند. در هر مورد مرگ مغزی، امکان برداشت ۸ ارگان حیاتی و بیش از ۵۰ نوع نسج مختلف وجود دارد. اما متأسفانه، در بسیاری از مواقع به دلیل عدم رضایت خانواده، این ارگان‌ها مدفون می‌شوند؛ در حالی که می‌توانستند جان بیماران زیادی را نجات دهند.
فتوای تاریخی امام خمینی و روز ملی اهدای عضو
در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۸، امام خمینی (ره) با صدور فتوایی تاریخی، پیوند اعضا را جایز اعلام کردند. این فتوا نقطه عطفی در مسیر قانونی شدن اهدای عضو در ایران بود. از سال ۱۳۹۶، این روز به عنوان «روز ملی اهدای عضو، اهدای زندگی» در تقویم رسمی کشور ثبت شد تا تلنگری باشد برای ترویج فرهنگ این اقدام انسانی.
وضعیت کنونی اهدای عضو در ایران
با وجود تلاش‌های فرهنگی، هنوز آمار اهدای عضو در ایران فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد. در حالی که سالانه هزاران بیمار در لیست انتظار پیوند قرار دارند، تنها درصد اندکی از خانواده‌ها با اهدای عضو عزیزان مبتلا به مرگ مغزی موافقت می‌کنند. این در حالی است که اگر فقط ۲۰ درصد از موارد مرگ مغزی به اهدای عضو منجر شود، نیاز تمامی بیماران کشور تأمین خواهد شد.
فرهنگ‌سازی؛ ضرورتی حیاتی
یکی از موانع جدی، ناآگاهی عمومی نسبت به تفاوت بین مرگ مغزی و کما، و نبود درک دقیق از فرآیند اهدای عضو است. رسانه‌ها، هنرمندان، پزشکان و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند نقش مهمی در آگاه‌سازی ایفا کنند. استفاده از چهره‌های فرهنگی و پزشکان متخصص در برنامه‌های رسانه‌ای می‌تواند در تغییر دیدگاه‌ها مؤثر واقع شود.
کارت اهدای عضو؛ گام مؤثر در تصمیم‌گیری
تهیه کارت اهدای عضو اقدامی ساده اما بسیار تأثیرگذار است. این کارت نشان‌دهنده نیت قطعی فرد برای اهدای اعضای بدن خود پس از مرگ مغزی است. در ایران، کمتر از ۱۰ درصد بزرگسالان کارت اهدای عضو دارند؛ در حالی که در بسیاری از کشورها، این آمار به بیش از ۵۰ درصد می‌رسد. دریافت کارت اهدای عضو از طریق سایت انجمن اهدای عضو ایرانیان به راحتی امکان‌پذیر است.
نتیجه‌گیری
اهدای عضو فرصتی برای جاودانگی است؛ تصمیمی آگاهانه که می‌تواند لبخند را به خانواده‌ای بازگرداند و زندگی را از نو بسازد. با اطلاع‌رسانی صحیح، گفت‌وگو در خانواده و دریافت کارت اهدای عضو، می‌توانیم در این مسیر الهی و انسانی قدم بگذاریم. امروز تصمیم بگیرید، شاید فردا خیلی دیر باشد.
