ترس کودک را چگونه مدیریت کنیم؟ ۶ راهکار از روانشناسان کودک

راهنمای جامع برای کمک به کودکان در غلبه بر ترس‌هایشان: ۶ استراتژی اثربخش برای والدین

مقدمه: درک ترس کودکان به عنوان بخشی طبیعی از رشد

به گزارش ساوالان خبر،ترس در کودکان پدیده‌ای کاملاً طبیعی است که نشانه‌ای از رشد سالم عاطفی و شناختی محسوب می‌شود. از ترس از تاریکی و موجودات خیالی تا اضطراب جدایی، این احساسات در واقع مکانیسم‌های حفاظتی ذهن کودک هستند. در این مقاله، به بررسی ۶ روش علمی و کاربردی می‌پردازیم که به والدین کمک می‌کند به فرزندانشان در مدیریت ترس‌هایشان یاری رسانند.

۱. گوش دادن فعال و تأیید احساسات (Active Listening and Emotional Validation)

چرا مؤثر است؟

• به کودک کمک می‌کند احساس درک شدن و پذیرفته شدن داشته باشد

• اعتماد بین والدین و کودک را تقویت می‌کند

• اولین گام برای حل مسئله ترس است

چگونه انجام دهیم؟

• در سطح چشم‌های کودک بنشینید و تماس چشمی برقرار کنید

• با جملاتی مانند “می‌فهمم که این موضوع ترسناک به نظر می‌رسد” احساساتش را تأیید کنید

• از کودک بخواهید ترسش را توصیف کند یا نقاشی کند

• هرگز نگویید “این که ترس نداره” یا “بزرگ شده‌ای، نباید بترسی”

۲. ایجاد محیط امن و قابل پیش‌بینی (Creating a Safe and Predictable Environment)

راهکارهای عملی:

• برنامه‌های روزمره ثابتی ایجاد کنید (مثلاً ساعت خواب منظم)

• قبل از وقوع تغییرات بزرگ (مانند شروع مدرسه یا مسافرت) کودک را آماده کنید

• از وسایل امنیت‌بخش مانند چراغ خواب یا عروسک محافظ استفاده کنید

• فضای فیزیکی خانه را آرامش‌بخش و امن طراحی کنید

۳. آموزش مهارت‌های مقابله (Teaching Coping Skills)

تکنیک‌های اثبات‌شده:

• تنفس ۴-۷-۸: ۴ ثانیه دم، ۷ ثانیه نگه داشتن، ۸ ثانیه بازدم

• تخیل هدایت‌شده: تجسم مکان یا خاطره‌ای شاد و امن

• روش “مثل قهرمان”: تشویق کودک به تقلید از شخصیت‌های شجاع

• بازی نقش: تمرین موقعیت‌های ترسناک در محیط امن

۴. مواجهه تدریجی با ترس (Gradual Exposure to Fears)

برنامه‌ریزی گام‌به‌گام:

۱. لیستی از موقعیت‌های مرتبط با ترس تهیه کنید

۲. از کم‌ترس‌ترین مورد شروع کنید

۳. هر مرحله را تا کاهش اضطراب ادامه دهید

۴. به تدریج به مراحل چالش‌برانگیزتر بروید

مثال برای ترس از سگ:

• نگاه کردن به تصاویر سگ‌های بامزه

• تماشای فیلمی درباره سگ‌های دوست‌داشتنی

• مشاهده سگ از پشت پنجره

• ملاقات با سگ آرام و آموزش‌دیده با حضور صاحبش

۵. الگوسازی رفتار آرام (Modeling Calm Behavior)

نقش والدین:

• در موقعیت‌های استرس‌زا آرامش خود را حفظ کنید

• از بیان ترس‌های شخصی در حضور کودک خودداری کنید

• رفتارهای شجاعانه را تشویق و تحسین کنید

• داستان‌هایی درباره غلبه بر ترس برای کودک بخوانید

۶. پرهیز از رفتارهای آسیب‌زا (Avoiding Harmful Responses)

نبایدهای مهم:

• مسخره کردن یا کوچک شمردن ترس کودک

• مجبور کردن کودک به مواجهه ناگهانی با عامل ترس

• استفاده از ترس‌اندن به عنوان روش تربیتی

• دادن برچسب “ترسو” یا “ضعیف” به کودک

• مقایسه کودک با دیگر کودکان

زمان مراجعه به متخصص (When to Seek Professional Help)

در موارد زیر مشورت با روانشناس کودک ضروری است:

• ترس بیش از ۶ ماه ادامه داشته باشد

• در عملکرد روزانه کودک اختلال ایجاد کند

• همراه با علائم جسمی شدید باشد

• باعث انزوا یا اجتناب اجتماعی شود

• با کابوس‌های مکرر همراه باشد