معمای طرح راه آهن اردبیل – میانه

غفار پارسا

به گزارش ساوالان خبر، راه آهن میانه – اردبیل به عنوان یکی از کریدورهای مهم شمال به جنوب کشور پس از ۳ دهه هنوز به ایستگاه آخر نرسیده است.

هر چند راه‌آهن اردبیل – میانه دارای پیچیدگی‌های اجرایی و سختی مراحل زیرسازی و روسازی است، ولی سوال اینجاست که چه کسی طراح این مسیر بوده است که بعد از دهه نیز هم تکمیل نشده است.

راه آهن میانه- اردبیل از ایستگاه زاویه واقع در شهرستان میانه استان آذربایجان شرقی آغاز می‌شود و با عبور از منطقه کوهستانی به ایستگاه اردبیل می‌رسد.

به لحاظ شرایط توپوگرافی، ۳۵ درصد این پروژه در منطقه کوهستانی و سخت‌گذر، ۴۵ درصد در تپه ماهور و ۲۰ درصد در منطقه هموار واقع شده است.

علت تاخیر راه آهن اردبیل

عملیات احداث این خط آهن از سال ۸۴ شروع شده و بعد از سه دهه هنوز به بهره برداری نرسیده است.

کارشناسان زیادی مسیر این راه آهن را غیرعلمی دانسته و معتفدند این خط به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد و مسئولان وقت می توانستند مسیرهای بهتری از این را جایگزین کنند. اما استاندار اردبیل در این مورد می گوید: به رغم طرح مباحث حاشیه‌ای و غیر فنی مسیر اجرایی راه آهن اردبیل – میانه بهترین مسیر است و دارای توجیه اقتصادی است.

مرتضی ناصریان کارشناس ارشد سرمایه گذاری در طرح‌های حمل و نقل درخصوص احداث ریل می گوید: در راه اهن اردبیل- میانه  طول تونل‌ها در طرح اولیه حدود ۱۸ کیلومتر بود ولی هنگام طراحی تفصیلی به حدود ۲۴ کیلومتر رسید که نشان از محاسبات اشتباهی است.

هنگامی که در سال ۸۲ مطالعات توجیهی این طرح انجام می‌شد مسئول ارزیابی مطالعات توجیهی آن بودم و قرار بود که در اردبیل کارخانه فولاد بسیار بزرگی احداث شود و راه‌آهن میانه اردبیل به علت آن کارخانه توجیه شد ولی آن کارخانه بسیار کوچک‌تر ساخته شد. بنابراین بهره‌برداری از این راه‌آهن عظیم گرچه برای اهالی مرکز استان مفید است ولی توجیه اقتصادی ندارد. حال مسؤولین اردبیل خواهان این هستند که این خط ریلی از اردبیل به پارس آباد کشیده شود در حالیکه پارس آباد فاقد بارها معدنی یا صنعتی و تجاری در مقیاس کلان است و بارهای آن منطقه غالباً کشاورزی است.

مرتضی ناصریان می گوید از سال ۸۳ در دست احداث است و مسیر این خط ریلی کوهستانی است، در نتیجه هزینه سنگین و دشواری‌های فنی بسیاری را داشته و اکنون بیش از ۹۰% پیشرفت دارد و گفته می‌شود در سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری می‌رسد البته به علت کمبود منابع مالی احتمالاً تکمیل آن در سال آینده مقدور نمی‌شود.

مسیر راه آهن اردبیل – میانه اشتباه است

منصور حقیقت پور استاندار اسبق اردبیل ۳ سال پیش با اشاره به اینکه در مورد راه آهن اردبیل نباید به افکار عمومی آدرس دروغ بدهیم ، گفته بود: در دوران تصدی استانداری اردبیل (۸۷-۸۹ ) تسلطی بر این پروژه نداشتم چرا که این پروژه ملی تعریف شده بود و از این رو مسوولان اینجانب را در جریان قرار ندادند، که با ورود به مجلس توانستم به پروژه های ملی ورود کنم.

حقیقت پور گفت که پروژه راه آهن اردبیل دارای پیچیدگی های فراوانی است و انتخاب مسیر راه آهن اردبیل از ابتدا اشتباه بوده و گرایش های سیاسی در این زمینه نقش داشت.

به گفته وی ، از ۱۷۵ کیلومتر مسیر راه آهن، ۲۳ کیلومتر آن تونل می باشد و ۴.۶ کیلومتر نیز پل است که هم اکنون بسیاری از تونل ها ریزش داشته و یا پیچیده است و از طرفی باید رانش را نیز در نظر بگیریم.

نماینده اسبق اردبیل با اشاره به اینکه این پروژه اقتصادی نیست و تجدید نظر در اجرای آن تصمیم شجاعانه ای می خواست، اگر یک ریال هم به این پروژه هزینه شود خیانت به اردبیل است.

حقیقت پور اعتقاد دارد که مسبر بستان آباد – سراب – اردبیل برای اجرای راه آهن مقرون به صرفه بود و هزینه این مسیر حتی کمتر از میزان هزینه هایی است که قرار است از این پس در پروژه راه آهن اردبیل – میانه صرف شود.

تمساح پیمانکاران یا کمبود بودجه!

سید کاظم موسوی نماینده  اسبق مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مورد علت تاخیر این پروژه گفته بود: تسامح پیمانکاران در پروژه راه آهن اردبیل – میانه مانع از افتتاح این پروژه در شهریورماه شد.

این سخن هر چند سربسته گفته شده ولی تامل در این سخنان حقایق ریادی را آشکار خواهد کرد.

اما میرجعفریان معاون عمرانی استانداری اردبیل در مورد علت تاخیر این پروژه می گوید: بخشی از این تعلل، به مباحث اعتباری و عدم تامین مالی و بخشی دیگر به عدم توجه کافی مسئولین وقت در دوره های پیشین بازمی گردد. سال ها پیش تکمیل طرح با هزینه کمتری قابلیت اجرایی داشت.

صدیف بدری نماینده مجلس اردبیل در این مورد می گوید: ما از مردم استان عذرخواهی می‌کنیم که در سال‌های اخیر وعده‌های متعددی برای تکمیل و بهره‌برداری از راه‌آهن اردبیل – میانه داده شده، اما با توجه به تنگناهای مالی تکمیل آن با تأخیر و تعلل روبه‌رو شد، ولی سعی بر این است تا در یک شرایط بهتر این پروژه در سریع‌ترین زمان تکمیل شده و به بهره‌برداری برسد.

پروژه ای از دل کوه ها و دره ها

راه‌آهن میانه-اردبیل با حداکثر سرعت طراحی ۱۶۰ کیلومتر در ساعت برای قطارهای مسافری و ۱۲۰ کیلومتر در ساعت برای قطارهای باری و با پیش‌بینی ۶/. میلیون نفر مسافر و ۲/۵ میلیون تن بار در سال اول و ۱/۵ میلیون نفر مسافر و ۴میلیون تن بار در سال بیستم بهره‌برداری طراحی و اجرا شده است.

به گفته سرپرست مجری راه‌آهن میانه- اردبیل این خط ریلی دارای ۳ کیلومتر پل تیپ آب‌رو بوده و ۲۳ دستگاه گالری به طول ۵.۵ کیلومتر دارد.

کل خط از اردبیل تا میانه ۱۷۵ کیلومتر است که از منطقه کوهستانی عبور می‌کند دارای حدود ۶۲ دستگاه تونل به طول ۲۴ هزار متر بوده و ۵ کیلومتر نیز پل دریایی بزرگ دارد. همچنین راه‌آهن میانه- اردبیل این خط ریلی دارای ۳ کیلومتر پل تیپ آب‌رو بوده و ۲۳ دستگاه گالری به طول ۵.۵ کیلومتر دارد.

حجم عملیات خاکی این پروژه به میزان ۳۶ میلیون و ۴۲۶ هزار مترمکعب است که یک میلیون و ۱۶۰ هزار متر مکعب بتن‌ریزی، ۲۴ هزار متر لاینینگ تونل‌ها و ۴ هزار و ۳۰۰ متر اجرای عرشه پل از دیگر عملیات صورت گرفته در این خط ریلی است.
پروژه خط راه آهن میانه- اردبیل که در ۱۲ قطعه در حال اجراست، شامل ۳۵ درصد منطقه کوهستانی و سخت گذر، 45 درصد تپه ماهور و ۲۰ درصد دشت است.

همچنین مرتفع‌ترین پل ریلی کشور به ارتفاع ۸۱ متر، ۲۷ کیلومتر تونل و بازگشایی هفت کیلومتر گالری از دیگر مشخصات فنی این پروژه به شمار می رود که تکمیل و احداث آن را در زمره دشوارترین پروژه‌های اجرایی کشور قرار داده است.

قرار است در آینده، این خط ریلی از شهر اردبیل در دو مسیر مجزا تا پارس آباد ادامه پیدا کرده و در نهایت به راه آهن جمهوری آذربایجان متصل شود.