آذربایجان، نگین وحدت اقوام در ایران

مهدی بلوری

ساوالان خبر: ایران، سرزمینی با هزاران سال تمدن، در کنار تنوع قومیتی و زبانی، یکی از نمونه‌های کم‌نظیر همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام و فرهنگ‌هاست. در این میان، نه‌تنها بخشی از این تنوع زیبا، بلکه از ستون‌های اصلی  و پایداری ایران در طول تاریخ معاصر بوده‌اند.

آذربایجان؛ در صف اول دفاع از تمامیت ایران

از نهضت مشروطه گرفته تا دوران دفاع مقدس، آذربایجان همواره در بزنگاه‌های تاریخی، نماد وفاداری به ایران بوده است. نام‌هایی چون شهید مهدی باکری، شهید عباس بابایی و علامه طباطبایی نه‌تنها در حافظه قومی آذری‌ها، بلکه در تاریخ ملی ایران جاودانه‌اند.

زبان ترکی آذری؛ پیوندی عاطفی در دل ایران

برخلاف تبلیغات تجزیه‌طلبانه، زبان ترکی آذری به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی ایرانی، نه‌تنها تقابلی با زبان فارسی ندارد، بلکه بستر گسترش فرهنگ و هنر در استان‌های آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل و زنجان بوده است. شاعران معاصر، خوانندگان عاشیق، و نویسندگان ترک‌زبان با خلق آثار فاخر، فرهنگ ملی را غنی‌تر کرده‌اند.

مراسم‌ها و آیین‌های وحدت‌ساز

آیین‌های مذهبی در آذربایجان، به‌ویژه عزاداری‌های منظم و پرشکوه محرم و صفر، سال‌هاست که وحدت بین اقوام و ادیان را تقویت کرده‌اند. این مراسم، علاوه بر وجه دینی، کارکرد اجتماعی در همگرایی ملی دارند و سالانه پذیرای زائرانی از اقوام مختلف هستند.

زبان ترکی آذری؛ سرمایه فرهنگی ملی

زبان ترکی آذری، یکی از شیرین‌ترین و پرگویاترین زبان‌های ایرانی است که در کنار فارسی، کردی، عربی، بلوچی و… پازل فرهنگی این سرزمین را کامل می‌کند. وجود رسانه‌ها، نشریات محلی، شاعران و موسیقی دانان ترک‌زبان در بستر رسمی فرهنگی کشور، گویای ظرفیت بالای نظام جمهوری اسلامی برای حفظ هویت در چارچوب وحدت است.

نمادهای وحدت‌ساز در فرهنگ آذربایجان

فرهنگ آذربایجان با موسیقی عاشیقی، شعر حماسی، ادبیات شفاهی و آئین‌های مذهبی خاص، همواره عامل تقویت همگرایی بوده است. آیین‌هایی همچون عزاداری‌های محرم در تبریز، اردبیل، سراب، زنجان و... نمونه‌هایی از همبستگی دینی–فرهنگی هستند که بین اقوام و مذاهب دیگر نیز ارتباط معنوی ایجاد می‌کنند.

چالش‌های رسانه‌ای و پاسخ مردم

اگرچه در طول دهه‌های گذشته، برخی رسانه‌های معاند خارجی تلاش کرده‌اند با ترویج گفتمان تجزیه‌طلبانه یا تحقیر قومیت‌ها بذر تفرقه بکارند، اما مردم آگاه آذربایجان با پیوند عمیق خود با ایران و اسلام، این پروژه‌ها را با شکست مواجه کرده‌اند. همچنین افزایش حضور اقوام در مدیریت‌های استانی و ملی، و توسعه متوازن اقتصادی در مناطق مرزی می‌تواند عامل پایداری این وحدت باشد.

راهبردهای تحکیم انسجام اقوام

• تقویت آموزش زبان ترکی آذری به‌عنوان زبان محلی در کنار فارسی

• گسترش شبکه‌های استانی رسانه‌ای در خدمت معرفی فرهنگ بومی

• سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری قومی در آذربایجان

• مشارکت‌دادن نخبگان اقوام در تصمیم‌سازی‌های کلان

• برگزاری جشنواره‌های مشترک اقوام با محوریت اشتراکات فرهنگی