در ۲ سن تربیت‌دینی داریم: کودکی و نوجوانی که شیوه‌های آن تفاوت‌های زیادی دارد؛ والدین برای پرورش فرزندانی سالم و صالح باید چه کنند؟
نویسنده : صدیقه معدنی | کارشناس‌ارشد روان‌شناسی
در دنیای امروز مصونیت فرزندان در برابر هجمه‌های اعتقادی و تبلیغ رفتارهای ضدهنجار، بسیار ضروری‌تر از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
آن چه بسیاری از والدین از آن غفلت کرده اند، بحث مسائل پرورشی است. یکی از رسالت‌های بزرگ و مهم هر پدر و مادری، تربیت فرزندی سالم و صالح است. اما والدین برای پرورش فرزندانی سالم و صالح در جامعه فعلی که اقتضائات متفاوتی نسبت به گذشته دارد، باید چه کنند؟
تفاوت تربیت‌دینی برای کودکان و نوجوانان | اولین نکته درباره تربیت‌دینی کودکان این است که در دو سن تربیت دینی داریم: کودکی و نوجوانی. در کودکی با نگاه ساده تری به دین مواجه هستیم و در نوجوانی با فهم و عمق دین؛ در کودکی فقط باید بر جذب کار کرد، بر حس خوب به‌جا گذاشتن برای دینداری. مثلا بغل کردن فرزند بعد از نماز یا لبخند بعد از نماز به فرزند، جایزه دادن به کودکان در مساجد و … لازمه تربیت‌دینی کودک است. در نوجوانی که سن جهت‌گیری دینی و گرایش ها و ارزش‌ها و انتخاب کردن ایدئولوژی زندگی توسط نوجوان صورت می‌گیرد و با سوال دنبال هویت خود می‌گردد، نیاز به منطق و دلیل و توضیح مباحث دینی هست.
توجه به اصل تدریجی برای آموزش آموزه‌های‌دینی | بعضی از والدین می‌خواهند یک شبه و به‌محض رسیدن به سن تکلیف، فرزندشان همه اعمال عبادی را تمام و کمال انجام دهد. بهتر است در آموزش نماز و روزه کمی زودتر از سن تکلیف اقدام و اصل تدریج را برای آموزش و ایجاد عادات مطلوب رعایت کنیم. مراقب باشیم مکلف یک باره بار سنگینی از یادگیری نماز، انجام آن و روزه گرفتن روی دوشش نیفتد. آموزش وضو و نماز در کتاب هدیه آسمانی کلاس دوم شروع می‌شود و بهتر است والدین در کنار معلم سعی در آموزش وضو و نماز داشته باشند. درباره حجاب هم از یک سال قبل سن تکلیف، دخترمان را به پوشیدن لباس های پوشیده ترغیب کنیم. در این سن فقط در حد علاقه مندی و عادی‌سازی حجاب با او صحبت کنیم، نیازی به توضیحات اضافی و مکلف بودن حجاب نیست؛ چراکه فرزندان در این سن قدرت تجزیه و تحلیل بعضی از مسائل را ندارند.
فضاسازی معنوی برای تقویت حس زیبایی شناختی | تهیه چادر و سجاده برای ادای نماز دختران و عبا و سجاده برای پسران، خرید رحل و قرآن کوچک برای قرآن خواندن، تهیه و خرید خوراکی‌های مخصوص افطار، سیاه‌پوش کردن خانه در روزهای شهادت و ایام محرم یا فاطمیه با کمک کودک، پخش شربت و شیرینی در اعیاد و … باعث تقویت حس زیبایی شناختی در کودک خواهد شد، در ضمن از آن جا که شخصیت فرزندان در سنین کودکی بسیار تاثیر پذیراست، والدین دغدغه‌مند باید بکوشند تا فرزندان علاقه‌مند به انجام اعمال عبادی شوند. تشویق فرزندان به حفظ برخی اشعار مذهبی، تشویق فرزندان به شرکت در کلاس‌های روان خوانی و حفظ قرآن برای شکل گیری هویت اسلامی فرزندمان، همراه کردن کودکان در نماز جماعت مسجد، مشارکت در امور تزیین خانه، حسینیه و مساجد مثلا برای سیاه‌پوش کردن ایام محرم، مسئولیتی هرچند کوچک در پذیرایی روضه‌ها و … برای علاقه مند کردن فرزندان به تربیت‌دینی بسیار تاثیرگذار هستند.
بسترسازی برای دوستی‌های مثبت
داشتن دوست و ارتباط موثر برای نوجوان یک نیاز انکارنشدنی است. از آن طرف، تاثیرپذیری نوجوان از دوستان هم مسئله‌ای است که بارها در همین صفحه درباره‌اش نوشته‌ایم. حضور در مراکز فرهنگی، مسجد، هیئت مذهبی، دوره‌های پرورشی و … موجب شکل‌گیری رابطه‌های مثبت دوستی می‌شود که در نهایت باعث مصون ماندن فرزندان در ایام نوجوانی‌شان از بسیاری روابط نامناسب خواهد شد. حلقه‌های دوستی سالم و رشد دهنده معنویات، می‌تواند خلأ بسیاری از گرایش ها به سوی مصرف مواد، رابطه‌های نامشروع با جنس‌مخالف و کنترل تکانه‌ها و امیال جنسی در اوج دوران بلوغ که تحت تاثیر هورمون‌های بلوغ قرار می‌گیرند و در کل مصون ماندن از آسیب‌های دوران نوجوانی را به بهترین شکل ممکن پر کند.
کودک‌مان را به هیئت ببریم یا نه؟
اما در ماه محرم و صفر، یکی از سوالات رایج والدین این است که کودکان‌مان را به هیئت ببریم یا نه؟ در بحث هیئت‌بردن ، همان‌قدر لازم است که کودک فقط با سیاه‌پوش شدن، سینه‌زنی، روضه گوش‌دادن و مصیبت خوانی، مختصر آشنا شود یعنی فقط در حد علاقه‌مندی به مجالس روضه. بنابراین باید او را به جاهایی ببریم که از روند مراسم آگاهیم و می‌دانیم صدای بلندگو خیلی بلند و منبر طولانی نباشد یا ما با کودک دیرتر برویم تا در حد حوصله‌اش باشد، پذیرایی یا برنامه‌ای برای بچه‌ها داشته باشند تا با رغبت بیشتری و در حد اقتضای سن‌شان در مراسم شرکت کنند. یا خودمان چند وسیله کوچک بازی و دفتر و مداد نقاشی ببریم تا حوصله‌شان سر نرود. اما اگر نوجوان داریم، منبر و شنیدن داستان ائمه تاثیر زیادی بر گرایش های او به مذهب دارد چرا که به مرحله درک و تعقل رسیده است و قدرت تجزیه و تحلیل دارد.
