از تفاوت‌های فوبیا و ترس تا آن‌چه باید درباره تاثیرات این احساس ناخوشایند روی ذهن بدانید.
نویسنده : نجات شکوندی
ترس یکی از ساز و کارهای دفاعی طبیعی در انسان است که برای حفظ او از آسیب و خطر کاربرد دارد. احساسی آشنا که که بارها در موقعیت‌های گوناگون مثلا در تاریکی، موقع تماشای یک فیلم ترسناک، سخنرانی در جمع، سوار هواپیما شدن، رفتن به ارتفاع و … سراغ ما آمده است. زندگی، سرشار از موقعیت‌ها و اتفاقات گوناگونی است که هرکدام می‌توانند به نحوی باعث ایجاد این حس در ما شوند. بنابراین باید ذهنیت درستی از این احساس و نحوه بروز آن داشته باشیم. در این متن سعی کرده ایم راجع به ترس و اتفاقات آن در بدن و تاثیرش روی روان توضیح مختصری دهیم.
فرق فوبیا با ترس
ترس از ارتفاع، دیدن فیلم ترسناک یا شنیدن صداهای عجیب هنگامی که در خانه تنها هستیم، همگی می‌توانند احساس ناخوشایند ترس را برای‌مان به ارمغان بیاورند، اما این همه ترس نیست مثلا برخی از افراد «فوبیا» را نامناسب‌ترین نوع ترس می‌دانند. ترس هنگامی رخ می‌دهد که یک محرک بیرونی یا درونی در برابر فرد باشد و پاسخی که به این محرک داده می‌شود، ترس خواهد بود. ترسیدن با میزان محرک تناسب دارد، اما گاهی این ترسیدن با چیزی که زمینه‌ساز ترس شده است تناسب و هماهنگی ندارد و بیش از اندازه است. هنگامی که ترسیدن از چیزی، بیش از اندازه و غیرمنطقی و پیاپی باشد و عملکرد فردی و اجتماعی و زندگی روزمره را با چالش روبه‌رو کند، فرد دچار فوبیا شده است. فوبیا که به معنی ترس بیش از حد و غیرمنطقی است، توسط دانشمندان این حوزه یک اختلال عصبی نامیده شده است. این بیماری که در زنان رایج‌تر از مردان است در بیشتر اوقات منشأ ژنتیکی و محیطی دارد که می‌توان از رایج‌ترین آن‌ها به ترس از ارتفاع یا بندپایان(عنکبوت) اشاره کرد. اما در بعضی مواقع مانند هراس از پل می‌تواند ناشی از مشاهده سقوط فردی از پل باشد.
آسیب‌های روان‌شناسانه ترسیدن
ترس که عقبه‌ای باستانی دارد در بیشتر جانداران دیده می‌شود، بدین نحو که بیشتر جانداران به دلیل ترس، پنهان می شوند و بدین صورت از این کنش در خدمت غریزه بقای خود برای انتقال ژن به نسل بعد استفاده می‌کنند. انسان هم از این قاعده مستثنا نیست و در مقابل یک تهدید درک شده شروع به ایجاد این احساس می‌کند. این حس یک سازوکار اساسی بقاست که به بدن ما سیگنال می‌دهد تا در برابر عوامل خطرساز واکنش نشان دهد. به این ترتیب، نقش مهمی را در ایمن نگه‌داشتن بدن ما ایفا می‌کند. نتایج منتشر شده از یک تحقیق در دانشگاه مینه سوتا نشان می‌دهد که این سازوکار به بدن ما چه آسیبی می‌رساند:
بُعد فیزیکی| ترس به‌طور کلی بدن انسان را ضعیف می‌کند و باعث بروز مشکلات قلبی عروقی از قبیل افزایش خطر سکته می‌شود. اما این همه ماجرا نیست؛ در بخش گوارش با بروز مشکلاتی از قبیل زخم‌معده یا سندروم روده تحریک‌پذیر، می‌تواند به تسریع پیری و حتی مرگ زودرس منجر شود.
بُعد حافظه| ترس می‌تواند باعث شکل‌گیری عجیب خاطرات طولانی مدت و آسیب به بخش‌های خاصی از مغز مانند هیپوکامپ(بخش حافظه و یادگیری مغز) شود. این موضوع می‌تواند تنظیم ترس را دشوارتر و در بیشتر مواقع فرد را مضطرب کند. برای کسی که در ترس مزمن است، دنیا ترسناک به نظر می‌رسد و خاطرات او این موضوع را تایید می‌کند.
مختل شدن احساسات| ترس می‌تواند فرایندهایی را که در مغز به ما اجازه می‌دهد احساسات را تنظیم کنیم، مختل کند که این موضوع باعث می‌شود رفتارهای‌مان پشتوانه عقلانی کمتری داشته باشد. اما ترس بر این تفکر و تصمیم‌گیری ما به شیوه‌های منفی تأثیر می‌گذارد و ما را مستعد احساسات شدید و واکنش‌های تکانشی می‌کند که در نهایت باعث می‌شود ما نتوانیم به درستی عمل کنیم.
اختلال‌های روان| در فهرست دیگر پیامدهای ترس می‌توان به احساس خستگی طولانی مدت، افسردگی بالینی، اضطراب وPSTD (اختلال اضطراب پس از سانحه) اشاره کرد. به طور کلی، اگر احساس ترس و فوبیا مدیریت نشود، روان فرد را آشفته خواهد کرد.
درمان مناسب ترس
اگر ترس مستمر یا ناتوان‌کننده‌ای را تجربه می‌کنید، به ملاقات با یک درمانگر یا مشاور نیاز دارید. درمان مناسب می‌تواند به شما کمک کند دریابید که ترس شما ناشی از چه مسئله‌ای است و این مشکل اساسی در سلامت روان را برطرف کنید تا کیفیت زندگی‌تان بالا برود.
