چگونه فریب اخبار نادرست را نخوریم؟

اخبار جعلی امروزه مانند ویروس همه‌جا هستند با این‌حال درصد قابل‌توجهی از مردم، توانایی خودشان را در تشخیص دروغ از حقیقت، بیش‌‎ازحد واقعی ارزیابی می‌کنند و به‌راحتی فریب می‌خورند. آن‌ها این اخبار و اطلاعات نادرست را کورکورانه با دیگران به‌اشتراک می‌گذارند و باعث گسترش تصاعدی‌اش می‌شوند؛ به ‌این‌ ترتیب، ویروس به‌سرعت فراگیر می‌شود.

چرا به گسترش اخبار غلط دامن می‌زنیم؟

تحقیقات نشان می‌دهد بیشتر مردم تمایل به اشتراک‌گذاری اطلاعات نادرست ندارند پس چرا ما به انتشار ویروس اخبار جعلی دامن می‌زنیم؟ ماجرا بر سر انگیزه‌های جانبدارانه نیست. دلیل شکست خوردن ما در تشخیص اخبار واقعی از اخبار نادرست، «تفکر تنبل» است. مردم در مواجهه با اطلاعات به احساسات و شهود خود تکیه می‌کنند و به‌ اندازه کافی درباره آن‌چه می‌بینند و می‌خوانند، تأمل نمی‌کنند. ازطرف دیگر سیل ورود اطلاعات به ذهن ما در فضای مجازی، دلیل دیگری است که حواس‌پرتی و بی‌دقتی ما در مواجهه با اخبار را تشدید می‌کند اما این‌ها تنها دلایل موجود نیست. شبکه‌های اجتماعی همان‌طور که از اسم‌شان مشخص است، فضایی برای تعاملات اجتماعی هستند. ما دوست داریم با دیگران ارتباط برقرار کنیم و صرف رفتار انتشار مطلبی با دیگران ممکن است از سنجیدن درستی آن مطلب اهمیت بیشتری برای ما داشته ‌باشد. خب با این‌حال خبر خوب آن است که ما محکوم به فریب اخبار دروغ خوردن نیستیم و می‌توانیم مهارت شناسایی آن‌ها را در خود تقویت کنیم.

چطور اخبار غلط را شناسایی کنیم؟

اخبار نادرست، طیف دارند؛ از اخبار پوچ و غیرقابل‌ باور که به‌راحتی تشخیص داده می‌شوند تا انواع ظریف‌تر و پیچیده‌تر که حاوی اطلاعات غلط و گمراه‌ کننده‌اند که اشتباه بودن‌شان آشکار نیست. پس چطور آن‌ها را شناسایی کنیم؟

نشانه‌ها را جدی بگیرید. اخبار نادرست، معمولا احساسات ما را نشانه می‌گیرند. آن‌ها اغراق‌آمیزند. ادعاهای بزرگ و جسورانه‌ای را مطرح می‌کنند. «خیلی خوب» یا «خیلی بد»، مغرضانه و جهت‌دارند و در برخورد اول معمولا واکنش ما به آن‌ها چشم‌های گشاد شده و دهان باز است. اگر با چنین اخباری مواجه شدید، در پذیرفتن آن‌ها حساسیت بیشتری به‌خرج بدهید.

دنبال منبع بگردید. مطلبی که به‌دست شما رسیده‌، از کجا آمده‌ است؟ کلیدواژه‌های آن را گوگل کنید تا ببینید به منبع معتبری می‌رسید یا خیر. یعنی یک خبرگزاری شناخته ‌شده یا وب‌سایتی که نویسندگان آن مشخص شده‌اند و در قسمت «درباره ما» اطلاعات واضحی درباره اهداف و تاریخچه آن وجود دارد.

دنبال سابقه نویسنده بگردید. اسمش را جست‌وجو کنید تا بفهمید دیگر چه مطالبی و برای چه رسانه‌هایی نوشته‌ است. اگر مطلب دیگری به قلم او وجود ندارد یا اسمش را در منابع غیرقابل ‌اعتماد پیدا کردید، درستی حرف‌هایش تردیدآمیز است.
دنبال عکس بگردید. اگر یک مطلب با عکسی همراه شده ‌است و ادعاهایی درباره آن دارد، عکس را روی سیستم‌تان ذخیره و در قسمت «جست‌وجوی عکس» گوگل آن را آپلود کنید. آیا اطلاعاتی که درباره این عکس نمایش داده می‌شود، با آن‌چه در خبر آمده ‌است، مطابقت دارد؟

منابع:

scientificamerican.com

 commonsensemedia.org