آدم های فوق حساس را بشناسید

نویسنده : دکتر الناز علوی | ‌ متخصص روان‌شناسی

«فوق حساس ‌بودن» یک تیپ شخصیتی علمی است. اصطلاح HSP اولین بار توسط روان شناسی به نام Elaine Aron در سال ۱۹۹۶ ابداع شد که خودش یک HSP بود. طبق پژوهش‌های متعدد، تخمین زده می‌شود که افرادی با تیپ شخصیتی فوق حساس، 15 تا ۲۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.

در ادامه به ویژگی‌های این افراد، این‌که محرک‌ها را چطور احساس می‌کنند و برای مدیریت رفتارهای‌شان باید چه کنند، می‌پردازیم.

داستان زندگی یک فرد فوق‌حساس

«در طول زندگی‌ام عمیقاً تحت تاثیر نورهای روشن، رایحه‌های تند و صداهای بلند قرار می‌گرفتم. گاهی اوقات به‌نظر می‌رسد که می‌توانم احساسات دیگران را درک کنم و غم، عصبانیت یا تنهایی آن ها را قبل از این که حرفی بزنند، متوجه شوم. علاوه بر این، تجربیات حسی، مانند گوش دادن به موسیقی، من را غرق در احساسات می‌کند. از آن جایی که واکنش‌هایم در برابر محیط اطرافم تشدید می‌شود، در انجام چند کار همزمان مشکل دارم و زمانی که قرار است این اتفاق بیفتد، دچار استرس می‌شوم.

به همین دلیل در دوران کودکی، به جای این که به عنوان فرد اهل هنر یا فردی منحصربه فرد دیده شوم، به رفتارهای من برچسب دمدمی زده می‌شد و معلمان من را متهم می‌کردند که در کلاس توجه نمی‌کنم.» یک فرد بسیار حساس، کسی است که حساسیت سیستم عصبی مرکزی‌اش به محرک‌های فیزیکی، عاطفی یا اجتماعی بیشتر از حد معمول یا عمیق‌تر است. این یک اختلال یا یک بیماری نیست، بلکه یک ویژگی شخصیتی است که به عنوان حساسیت پردازش حسی هم شناخته می‌شود. در حالی که گاهی اوقات، افراد بسیار حساس به‌طور منفی به عنوان افراد بیش از حد حساس توصیف می‌شوند، این یک ویژگی شخصیتی است که هم نقاط قوت و هم چالش‌هایی را به همراه دارد.

چگونه متوجه شوید که «فوق حساس» هستید؟

آیا تا به حال به شما گفته شده است که «بیش از حد حساس هستید»؟ حساسیت بالا در چند دسته مختلف اعمال می‌شود. به گفته محققانی که این ویژگی شخصیتی را شناسایی کرده‌اند، چندین ویژگی مشترک در افرادی با این تیپ شخصیتی وجود دارد:
۱- با دیدن فیلم‌ها یا نمایش‌های تلویزیونی خشونت‌آمیز به این افراد احساس بی‌قراری زیادی دست می‌دهد.

۲- آن‌‌ها آستانه پایین حسی دارند و ممکن است محرک‌های حسی را قوی‌تر از دیگران متوجه شوند و تجربه کنند. به عنوان مثال، صداهای بلند و محرک‌های آشفته احتمالاً تاثیر بیشتری روی آن‌ها دارد.

۳-فوق‌حساس‌‌ها از نظر شخصیت و خلق و خو،معمولا درون گرا یا بسیار حساس به نظر می‌رسند و تمایل کمتری برای ارتباط با دیگران و حضور در جمع های شلوغ دارند.

۴- یک فرد فوق‌حساس ممکن است متوجه شود که خلق‌و‌خوی دیگران به شدت بر او تاثیر می‌گذارد. این افراد متوجه نشانه‌های اجتماعی ظریفی می‌شوند که دیگران ممکن است اصلا آن ‌را درک نکنند.

۵- آن‌ها معمولا در برابر دردهای جسمانی حساس‌تر هستند. همچنین اگر در محیطی زندگی می‌کنند که برایشان ایده‌آل نیست، ممکن است بیشتر گوشه‌گیر شوند یا به دنبال زمان بیشتری برای تنهایی باشند. احساس زیاد نیاز به استراحت و عقب‌نشینی به یک اتاق تاریک و ساکت در این افراد، بارها دیده می شود.

راهکارها و نکته های مقابله‌ای

برای کنار آمدن با فوق حساس بودن، برای یک فرد مهم است که ابتدا حوزه‌های اصلی حساسیت خود را شناسایی کند. به عنوان مثال، برخی افراد به ورودی‌های حسی مثل صداها حساس‌تر هستند، در حالی که برخی دیگر انواع خاصی از تعاملات اجتماعی را طاقت‌فرسا می‌دانند. برخی از راهکارهایی که ممکن است، کمک کند عبارت اند از:

۱- با ایجاد تجربیات مثبت در برنامه خود، مثبت اندیشی را اضافه کنید تا از استرس اضافی که ممکن است با آن مواجه شوید، مصون شوید.

۲- از عوامل استرس‌زا مانند تماشای فیلم‌های خشن دوری کنید.

۳- استفاده از وسایل شخصی مانند عینک آفتابی، گوش‌گیر و هدفون حذف صدا برای به حداقل رساندن ورودی حسی را در دستور کار خود قرار دهید.

۴- حداقل یک قسمت از خانه را طوری تنظیم کنید که محرک در آن جا کم باشد؛ مانند یک اتاق تاریک و ساکت. یک فضای امن آماده کنید. بگذارید خانه شما محیطی آرامش‌بخش باشد.

۵- در نهایت در جست وجوی روان درمانی و درمان مناسب باشید.

نکته مهم

این که فردی بسیار حساس هستید، به این معنی است که احتمال دارد اغلب چیزها را عمیقاً احساس کنید؛چه آن محرک‌ها مثبت یا منفی باشد. در حالی که بعضی از آن‌ها می‌تواند شادی‌آور باشد، بعضی هم می‌تواند چالش‌هایی را ایجاد کند که بر سطح استرس، روابط و توانایی شما برای مقابله تاثیر بگذارد. برای این که احساسات خود را در موقعیت‌های دشوار مدیریت کنید، با کمک یک متخصص برنامه‌ریزی کنید تا مطمئن شوید که زندگی شما تحت فشار قرار نخواهد گرفت.