دولت هنگ‌کنگ از مردم خواسته هرجایی که یک نفر را دیدند که سیگار می‌کشد، همگی با هم به صورت او زُل بزنند و سرشان را به نشانه تاسف تکان بدهند
نویسنده : مصطفی نجمی | پژوهشگر اعتیاد
شیوه دولت هنگ‌کنگ برای کاهش افراد سیگاری در کشورش، جنجال‌برانگیز شده و واکنش‌های متفاوتی در پی داشته است. گفته می‌شود دولت هنگ‌کنگ از مردم خواسته هرجایی که یک نفر را دیدند که سیگار می‌کشد، همگی با هم به صورت او زُل بزنند و سرشان را به نشانه تاسف تکان بدهند تا افراد سیگاری شرمگین شوند و سیگار را ترک کنند، اما آیا این روش، مثمر است؟
آیا روش دولت هنگ کنگ که از مردم خواسته همگی به صورت سیگاری‌ها زل بزنند، به ترک‌کردن آن‌ها منجر خواهد شد؟
ضرورت مخالف بودن بیشتر افراد جامعه با سیگار
اولا تاثیرگذاری این که همه افراد زل بزنند تا فرد سیگاری بابت رفتارش احساس شرم کند، در هر فرهنگ و محیط اجتماعی با دیگری فرق می‌کند. اصلی‌ترین لازمه‌اش هم این است که همه افراد آن جامعه، این رفتار یعنی سیگار کشیدن را یک رفتار غلط بدانند.
می‌دانیم که در یک سری کشورها، سیگار کشیدن جزو یکی از حقوق شهروندی محسوب می‌شود و آحاد جامعه چنین نظری ندارند که ناهنجار است. بنابراین برای اجرایی کردن چنین طرحی در قدم اول باید حداقل بیشتر افراد جامعه چنین نگاهی را به سیگار داشته باشند که ما آماری از این ماجرا در هنگ‌کنگ نداریم.
برای پیشگیری خوب است اما ترک، نه
نکته‌ای که در این مسئله مهم‌تر است، این است که چنین رفتاری یعنی زل زدن به سیگاری‌ها در کوتاه‌مدت برای ترک سیگار موثر نیست. البته برای پیشگیری از این که یک فرد سیگاری بشود، موثر است. وقتی فردی می‌بیند افراد جامعه به او زل می‌زنند، به‌خصوص اگر کودک یا نوجوانی این صحنه را ببیند، متوجه می‌شود که این کار از نظر افراد جامعه ناپسند است. افراد در این رده سنی به دنبال کسب تایید نظر دیگران هستند و این رفتار در تضاد با تاییدطلبی است بنابراین در پیشگیری از سیگار کشیدن و اعتیاد قطعا موثر است، اما این که کسی به خاطر چنین رفتاری از طرف دیگران، سیگار را ترک کند، دور از انتظار است و تاثیر آن زیاد نیست.
به شیوه‌های موثرتر هم باید فکر کرد
دولت‌ها در بحث سیگار در جهان چون درآمدزایی دارد، به سراغ شیوه های کارآمدتر نمی‌روند. فرض کنید که دسترسی به سیگار سخت باشد یا در مغازه‌ها قابل رویت نباشد و…، این خودش تاثیرگذارتر است. به‌طور کلی هرقدر بتوانیم استعمال سیگار را به فضای‌مخفی بکشانیم ، احتمال این که افراد بیشتری درگیر بشوند، کمتر می‌شود. دیدن سیگار کشیدن یک نفر در انظار عمومی، این رفتار را رایج می‌کند. همچنین وقتی کسی در حال ترک سیگار است اما در مکان‌های عمومی سیگاری‌های زیادی را می‌بیند، ترک‌کردن برایش سخت می‌شود و این رفتار یعنی زل زدن به سیگاری‌ها می‌تواند به افرادی که در حال ترک هستند، کمک کند.
این آسیب اش هم قابل تامل است
این نکته را هم در انتها بگویم که این زل‌زدن، می‌تواند یک آسیب هم داشته باشد، این که کنجکاوی یک سری از نوجوان‌ها را بیشتر کند که این سیگار چیست که توجه همه را جلب می‌کند، این موضوع ممکن است بخشی از آسیب این ماجرا باشد اما نمی‌توان به خاطر این آسیب از مزایای آن گذشت. یک تئوری علمی هم که از این طرح حمایت می‌کند، همان از بین بردن محرک‌های پیشایند است که اگر نوجوان و جوان این صحنه‌های سیگار کشیدن را کمتر ببیند، احتمال سیگاری‌شدنش کمتر خواهد شد.
