رشته دانشگاهی فرش چه گرایش هایی دارد، بازار کارش چطور است و به درد چه کسانی میخورد؟
نویسنده : الهه توانا
من کیام؟
محمدمهدی میرزاامینی هستم. مدرس رشته فرش در دانشگاه و معاون طرحوبرنامه شرکت فرش ایران. من در رشته کارشناسی فرش در گرایش طراحی، کارشناسیارشد در گرایش مدیریت فرش و دکترای پژوهش هنر تحصیل کردهام.
در رشته فرش چه خبر است؟
رشته فرش بهطور رسمی از سال ۱۳۷۵ وارد دانشگاه شد و حدود ۱۰سال است که مقطع کارشناسیارشد این رشته هم در دانشگاه ارائه میشود. در کارشناسی فرش، سه گرایش داریم؛ طراحی، بافت و مرمت و رنگرزی. علاقهمندان به رشته فرش، کنکور هنر میدهند و بعد از قبولی، در یکی از ۳۶ واحد دانشگاهی تحصیل میکنند که این رشته را ارائه میدهند؛ معروفترین این دانشگاهها، دانشگاه هنرهای اسلامی تبریز، هنر تهران، کاشان، هنر اصفهان، هنر شیراز و دانشگاه بیرجند هستند.
بعد از متخصص شدن در گرایشهای فرش، چه کارهایی میتوانید انجام دهید؟
گرایش طراحی، معمولا طرفدار بیشتری دارد. در این گرایش، علاوهبر طراحی فرش، میتوانید در دیگر هنرهای سنتی هم به طراحی بپردازید. کار با یک طرح مدادی روی کاغذ شروع میشود. طرح اصلی برای بافته شدن باید به نقاط رنگشده تبدیل شود تا بافنده بتواند هر نقطه را یک گره بزند. طرح بعد از رنگ و نقطه شدن، چاپ میشود و دراختیار بافنده قرار میگیرد. اگر طراحی بلد نیستید، لازم نیست نگران باشید چون طی تحصیل در این رشته، خواهید آموخت. گرایش بافتومرمت، بیشتر جنبه تکنیکی دارد و شما با این تخصص میتوانید کارگاههای بافت را سرپرستی کنید، ناظر فنی بافت باشید و در کنترل کیفیت فرشها با مجموعههای تولیدی همکاری داشته باشید. در این بخش، بازار صادراتی خوبی وجود دارد و تخصص کسانی که میتوانند عملیات تکمیل و مرمت فرش را بهخوبی انجام دهند، در کشورهایی که فرشهای ما به آنها صادر میشود، خواهان دارد. خب میماند گرایش رنگرزی؛ در این حوزه شما میتوانید علاوهبر فرش، روی دیگر منسوجات هم کار کنید. در کارگاههای سنتی یا شیمیایی فرش مشغول کار شوید یا کارگاه خودتان را تاسیس کنید.
چه کسانی میتوانند وارد دنیای فرش شوند؟
برای انتخاب این رشته باید به حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی علاقهمند باشید و به فرش نه بهعنوان یک کالای صنعتی بلکه بهچشم هنر نگاه کنید. در رشته فرش هم مثل دیگر شاخههای هنری، موفقیت بالا و درآمد خوب، برای عده محدودی دردسترس خواهد بود؛ کسانی که صرفا به کسب درآمد فکر نمیکنند و ذوق و علاقهشان را بهکار میگیرند. اکنون در صنعت فرش ایران، بازار کار گستردهای وجود ندارد، چون از دهه ۷۰ به این طرف، صادرات فرش ما سقوط عجیبوغریبی داشته است،اما با اینحال رسیدن به درآمد خوب برای علاقهمندانی که با جدیت تلاش و ارزش افزودهای به این بازار اضافه میکنند، اتفاق بعیدی نیست.
موفقیت در رشته فرش چطور بهدست میآید؟
مطالعه بصری آثار هنرمندان پیشین که امروز صاحب اسمورسمی هستند و آثارشان در موزههای مختلف و حراجیهای معتبر دنیا وجود دارد، تجزیهوتحلیل آثار این افراد و استفاده کردن از آنها با نگاهی نو، لازمه موفقیت است البته به این شرط که از امکانات جدید هم بهره ببرید؛ یعنی برای مثال از شبکههای اجتماعی و دیجیتالمارکتینگ، برای معرفی بهتر فرش دستباف ایران به دنیا استفاده کنید.
کار کردن در حوزه فرش چه خوشیها و دشواریهایی دارد؟
برای من که در حوزه طراحی کار کردهام، بهترین قسمت کار آنجاست که از ایدهام در بازار استقبال میشود و مخاطب پیدا میکند. بخش دشوار کار هم این است که چون بازار فرش همیشه سنتی بوده و هنوز هم هست، به سختی جوانها را میپذیرد. نوع بافت و فرایند تولید فرش در بازار ما همچنان سنتی است، برای همین دربرابر ایدههای جدید مقاومت نشان میدهد.
