رشته کمتر شناخته شده ارتوز و پروتز یا همان اعضای مصنوعی به خیلی‌ها کمک می‌کند تا تجربه‌های جدید و درد کمتری داشته باشند.
من کی ام؟
من زهرا خواجویی‌نژاد هستم. ۲۷سال دارم و هم اکنون در حال تحصیل در رشته دکتری ارتوز و پروتز در دانشگاه علوم پزشکی ایران هستم. رشته ما تا چند سال پیش در کنکور به نام اعضای مصنوعی شناخته می‌شد. از سال ۹۸در کنار کار کلینیکال به تولید محتوای آموزشی، تدریس و برنامه‌ریزی در گروه آموزشی خودم مشغول هستم.
در رشته ارتوز و پروتز چه خبر است؟
رشته ارتوز و پروتز جزو رشته های توان بخشی محسوب می‌شود که ۶ زیرگروه دارد. دانش‌آموخته‌های این رشته برخلاف کاردرمانی‌ها که با معلولیت‌های ذهنی سروکار دارند با کسانی در ارتباط هستند که از معلولیت جسمی و فیزیکی رنج می‌برند. شاید این رشته برای خیلی‌ها در هنگام انتخاب رشته کارشناسی ناشناخته باشد، اما هم اکنون امکان تحصیل در مقطع کارشناسی در این رشته در شش دانشگاه ایران وجود دارد. ارتوز و پروتز در خارج از کشور از همان ابتدای کار دو حیطه جداگانه هستند، اما در ایران تا دوره دکتری و پسادکتری با هم خوانده می‌شوند که کمی چالش‌برانگیز است.
درباره فرق ارتوز و پروتز توضیح می‌دهید؟
پروتز ، وسیله‌ای است که جایگزین اندام از دست رفته شخص می‌شود؛ برای مثال، جایگزین دست، پا، انگشت یا چشم از دست رفته. بعضی از این پروتزها مانند پا کاربردی است، بعضی هم مانند پروتز چشم که بیشتر با مواد سیلیکونی ساخته می‌شود و عملکرد بینایی ندارد از لحاظ ظاهری جای خالی عضو را پرمی‌کند و در اعتمادبه‌نفس شخص موثر است. ارتوز ، وسیله‌ای است که وقتی خود اندام سالم است، ولی عملکردی در آن دچار اختلال شده، مثلا ضعف یا اسپاسم از آن استفاده می‌شود. برای ارتوز ما ابزاری را ایجاد می‌کنیم که در کنار اندام قرار می‌گیرد و باعث می‌شود اندام اصلاح راستا شود؛برای مثال، ساخت کفی برای کف پای صاف، ارتوز ستون فقرات برای کسانی که مشکل دارند یا بعد از جراحی دیسک کمر به کمربند خاص نیازدارند. این وسیله در کنار اندام به بهبود ظاهر و عملکرد کمک و از آسیب‌های بعدی جلوگیری می‌کند.
بعد از دانش‌آموختگی چه چیزی در انتظار دانش‌آموختگان ارتوز و پروتز است؟
در طی ۴سال دوره کارشناسی علاقه فرد تا حدودی مشخص می‌شود و می‌فهمد به ارتوز علاقه‌دارد یا پروتز. دانش‌آموختگان این رشته با مدرک کارشناسی می‌توانند کلینیک ارتوز و پروتز تاسیس کنند. اگر توان مالی ندارند، می‌توانند در طرح ۲ساله بعد از کارشناسی که در رشته ما اختیاری است، شرکت و با کار در هلال‌احمر، بهزیستی یا بیمارستان و کلینیک‌های دولتی به تجربه خودشان اضافه‌کنند. می‌توانند در کلینیک‌های شخصی به عنوان همکار استخدا‌م شوند. رشته ما برای مهاجرت چون بین علوم‌تجربی و مهندسی است، هم گزینه مناسبی است.
این رشته به درد چه کسانی می‌خورد و چه سختی‌هایی دارد؟
رشته‌های درمانی به دلیل این که با سلامتی انسان‌ها در ارتباط هستند، حساسیت بیشتری دارند و همین شاید چالش‌برانگیز باشد. به خاطر تعاملی که با بیمار دارید خیلی مهم است که بتوانید ارتباط خوبی با بیمار برقرارکنید. اگر کسی تمایل دارد شغلی را انتخاب کند که فعالیت فیزیکی زیاد و برخورد با بیمار نداشته باشد این رشته مناسب او نیست. علاقه به کار عملی در رشته ما خیلی مهم است؛ چون علاوه بر داشتن علم این کار باید با ابزارهایی مانند اره، قیچی، سوهان و گچ تا وسایل پیشرفته‌تری مانند اسکن کف‌پا و مفصل‌های هوشمند سروکار داشته باشید. این رشته دامنه گسترده و فعالیت فیزیکی بالایی دارد. از طرفی مانند دیگر رشته‌های توان بخشی لازم نیست همیشه با بیمار در تماس باشید.
موفقیت در رشته ارتوز و پروتز چطور به‌دست می‌آید؟
این رشته حیطه های مختلفی دارد و تک بعدی نیست. کسی که به بخش هنر علاقه دارد می‌تواند پروتزهای زیبایی را انجام دهد. حتی می‌تواند وارد صنعت شود و ارتوز اختراع کند. خوبی این رشته این است که می‌توانید ایده‌های خلاقانه بدهید و اگر به آن علاقه داشته باشید و برایش زمان بگذارید، جای پیشرفت زیادی در ایران دارد. کسانی که می‌خواهند این رشته را انتخاب کنند، بهتر است در دوره کارشناسی از بعد علمی و عملی فضای دانشگاه استفاده ببرند و درس‌های تخصصی، مرجع‌ها مانند اطلس‌ها را بخوانند که پایه علمی خوبی داشته باشند. در نهایت خودشان را محدود به یک کار نکنند. کافی است علم‌شان را به‌روزکنند و ارتباطات خوبی داشته‌باشند. تحصیلات تکمیلی در این رشته خیلی به دید افراد کمک می‌کند. همین‌طور می‌توانید با کارهای بین رشته‌ای، کارهای جذابی ارائه کنید. فقط کافی است با یک شکست خودتان را نبازید تا راهی که حال درونی‌تان را خوب‌می‌کند، پیدا کنید.
