یکی از معضلات اساسی پیرامون عسل سبلان اردبیل وجود محصولات تقلبی در بازار است که باعث شده است اعتبار این برند جهانی کمتر شود.
پرونده عسل استان اردبیل
گزارش: توحید مهدوی
عسل طبیعی اردبیل با برند عسل سبلان که از سالهای گذشته در کشور شهرت خاصی داشته، امروز به دلیل ضعف نظارت بر واحدهای تولیدی و شبکه توزیعی و ورود عسلهای تقلبی و تسخیر بازار با این محصولات با کاهش تقاضا روبرو شده است.
در گذشته های نه چندان دور عسل اردبیل در سراسر کشور با نام “عسل سبلان” شناخته می شد، اما وجود عسلهای تقلبی و غیر استاندارد در شبکه توزیعی اردبیل بازار این محصول را با تهدیداتی مواجه کرده است.
استان اردبیل با دارا بودن زیرساختهای طبیعی برای زنبورداری و تولید عسل طبیعی می تواند به قطب تولید عسل کشور تبدیل شود، اما برای دستیابی به این مهم تاکنون بسترهای لازم و سرمایه گذاریهای مطلوب صورت نگرفته و تولیدات این محصول مهم تنها با تفکرات فردی تداوم داشته است.
برخی از شهروندان اردبیلی با اشاره به اهمیت و ارزش غذایی عسل طبیعی، عدم نظارت کافی از سوی نهادهای مسئول را مهمترین کمبود در این خصوص عنوان می کنند و معتقدند طی سالهای اخیر با کاهش کیفیت عسل اردبیل مصرف عسل سبلان جای خود را به عسل استانهای همجوار داده است.
یکی از شهروندان علت کیفیت پایین عسل سبلان را استفاده بیش از اندازه زنبورداران از شکر به جای استفاده از گلهای طبیعی می داند و تاکید دارد برخی از زنبورداران و تولید کنندگان عسل در استان تنها به دنبال منافع خود بوده و روشی که از نظر اقتصادی به صرفه باشد به کار می برند که چنین تفکری کیفیت عسل را پایین می آورد.
عدم نظارت کافی بر تولید عسل
عزیزه غفورنژاد رشد روز افزون تعداد زنبورداران را از معضلات اصلی تولید عسل دانست و ادامه داد: ورود افراد ناآشنا به امور تولید عسل با دید تجاری صرف و عدم توجهات لازم از سوی سازمانها و ارگانهای مربوطه عسل سبلان را قربانی کرده و سبب ترغیب همشهریان و مسافران به مصرف عسل دیگر شهرها شده است.
وی با بیان اینکه تولید عسل با کیفیت بالا می تواند در اشتغالزایی استان تاثیر مثبتی داشته باشد، تصریح کرد: عسل سبلان در سطح کشور شناخته شده بوده و خود را به سفره غذایی مردم در استانهای مختلف تزریق کرده و در بازار مصرف تقاضا دارد، بنابراین می توان با راه اندازی واحدهایی تولیدی در اشتغالزایی گامهای مثبتی برداشت.
غفورنژاد شرایط آب و هوایی و طبیعی استان برای تولید عسل را فرصت ویژه ای برای منطقه برشمرد و افزود: عسل به دلیل مغذی بودن و کاربردهای درمانی مورد توجه گردشگران و مسافران قرار می گیرد که باید از این پتانسیل موجود در استان به نحو مطلوب استفاده کرد.
وی عدم نظارت کافی بر واحدهای تولیدی عسل را موجب تسخیر بازار با عسلهای غیر استاندارد دانست و یادآور شد: اداره استاندارد، میراث فرهنگی و اتحادیه زنبورداران باید برای تولید و فروش عسل نظارت کافی داشته باشند تا عده ای از ضعف نظارت برای بازی با اعتبار عسل سبلان و پر کردن جیب خود استفاده نکنند.
خرید عسل تقلبی رغبت مصرف کنندگان را از بین می برد
یک کارشناس زنبورداری نیز وجود عسلهای تقلبی در بازار را آفتی برای صنعت عسل و زنبورداری استان دانست و گفت: برخورد قاطع با متخلفان در تولید عسل می تواند از چنین آفتی جلوگیری کرده و صنعت تولید عسل در استان را تقویت کرده و منجر به صادرات عسل باکیفیت سبلان شود.
محمدرضا کیوانپور وجود عسلهای تقلبی در بازار را موجب بی رغبتی شهروندان و مسافران برای مصرف عسل سبلان برشمرد و تصریح کرد: برای بازگشت دوباره عسل طبیعی سبلان به سفره های مردم باید علل افت کیفیت عسل توسط کارشناسان و صاحب نظران آسیب شناسی و راه های برون رفت از این وضعیت مشخص شود.
وی استفاده از شکر و ترکیبات شیمیایی برای تولید و رنگ دهی به عسل سبلان را یکی از علل افت کیفیت عسل اردبیل برشمرد و افزود: تولید کنندگان به جای استفاده از روشهای طبیعی از شکر برای تولید بیشتر عسل و ترکیبات شیمیایی برای رنگ دهی به عسل استفاده می کنند که موجبات نارضایتی مصرف کنندگان را در بر دارد.
کیوانپور با بیان اینکه عسل مواد غذایی مقوی است و مصرف زیادی دارد، اضافه کرد: عسل ماده ای معجزه گر است و در درمان انواع بیماریها کاربرد دارد لذا تلاش برای تولید عسل با کیفیت بالا و مورد پسند شهروندان و گردشگران باید مورد توجه قرار گیرد.
اهمیت رتبه بندی تولیدکنندگان عسل
در عین حال بسیاری از تولید کنندگان این محصول نیز افزایش کندوها را در این استان یکی از علل پایین بودن کیفیت عسل عنوان می کنند و معتقدند تعداد زنبورداران نسبت به سالهای قبل افزایش یافته و عملا ظرفیت طبیعت اردبیل کشش غذایی زنبورها را ندارد.
یکی از فروشندگان عسل در اردبیل با اشاره به افزایش تعداد تولید کنندگان عسل استان، از بین رفتن گلهای طبیعی و وحشی با دخالت انسان را یادآور شد و تصریح کرد: با افزایش تعداد زنبور و در عین حال با از بین رفتن گلهای طبیعی و وحشی زنبوردار مجبور به استفاده از شکر به جای گلهای طبیعی بوده که اینکار اصلی ترین دلیل افت کیفیت هست.
احمد سرابی گرانی مواد مورد استفاده در تولید عسل را از دیگر دلائل افزایش قیمت و کاهش کیفیت عسل سبلان برشمرد و افزود: افزایش قیمت ابزارهای مورد استفاده در زنبورداری سبب شده که تولیدکنندگان برای فروش بیشتر کیفیت را فدا کنند تا قیمت عسل بالا نرود.
وی با اشاره به قضاوت مردم در مورد کیفیت عسل با شکرک زدن اضافه کرد: عسل تا زمانی که در کندو قرار گرفته شکرک نمی زند اما وقتی چاقو به عسل خورد و در جاهای مرطوب قرار گرفت عسل شکرک می زند که امری عادی است بنابراین نمی توان به قضاوت در مورد کیفیت عسل پرداخت.
پشتیانی از زنبورداران فعال اردبیل
این فروشنده اردبیلی با انتقاد از عدم حمایت از زنبورداران و تولید کنندگان عسل استان ادامه داد: قبلا سازمان جهادکشاورزی تسهیلاتی با درصد پایین و همچنین به توزیع شکرهای بهاری و پاییزی اقدام می کرد اما اکنون این حمایتها صورت نمی گیرد و اتحادیه زنبورداران نیز در پیگیری امور صنفی تولیدکنندگان و زنبورداران اعم از دریافت تسهیلات و خدمات دامپزشکی کوتاهی می کند.
وی عمده ترین مشکل زنبورداران و فروشندگان عسل را عدم درجه بندی عسل تولید کنندگان بر حسب ملاکهای تعیین شده عنوان کرد و گفت: عسلهای تولیدی باید بر حسب کیفیت عسل درجه بندی و بر طبق این درجه بندی قیمت گذاری شود تا تبعیض مثبتی بین زنبورداران ایجاد شود که چنین کاری موجب افزایش رقابت در بین تولید کنندگان و افزایش کیفیت عسل می شود.
عدم رعایت و نظارت بر استاندارد تولید این محصول مهم استان از نکاتی است که کارشناسان آن را مهمترین دلیل افت کیفی و یکی از دلایل کاهش بازار عسل سبلان در کشور می دانند، بحثی که نهادهای مرتبط آن را رد می کنند.
مدیر کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان اردبیل با رد عدم رعایت استاندارد در واحدهای تولیدی عسل اردبیل گفت: تمامی واحدهای تولیدی عسل در استان اردبیل گواهی استاندارد دریافت کرده اند.
هاشم علایی با اشاره به لزوم صنعت عسل برای رعایت استاندارد تصریح کرد: عسل مشمول تمامی قوانین استاندارد است که در واحدهای تولیدی اردبیل این قوانین به شدت کنترل شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
وی با بیان اینکه برخی عسل فروشیهای کنار جاده ها اقدام به فروش عسلهای تقلبی می کنند، افزود: برخی عسلهای فروخته شده را مورد آزمایش قرار داده ایم که در آنها مشخص شده این عسلها معیارهای استاندارد را رعایت نکرده و عسلهای غیراستاندارد را به مشتریها عرضه می کنند.
علایی در مورد عدم برخورد با فروشندگان متخلف اضافه کرد: اداره استاندارد وظیفه ای در قبال برخورد با فروشندگان متخلف ندارد و تنها می تواند معیارهای استاندارد عسل را در واحدهای تولیدی کنترل کند.
باید اذعان داشت که عسل اردبیل به عنوان یکی از برترین محصولات استان می تواند علاوه بر تامین نیازهای داخلی، ارزآوری هایی نیز برای استان داشته باشد، اما عرضه عسل تقلبی بازار این محصول را تهدید می کند و حتی کار به جایی رسیده که شهروندان اردبیلی نیز در سفره های خود از عسل دیگر استانها استفاده می کنند.
