از راه‌های کنترل و رفتار اصولی با کودک لجباز تا توصیه‌هایی برای آن که چنین کودکی تربیت نکنیم.
نویسنده : سمانه تعلیم‌دهنده| کارشناس‌ارشد مشاوره توان‌بخشی
لجبازی با مصمم بودن تفاوت دارد، گاهی کودک سماجت و سخت کوشی را به صورت مثبت در راستای رسیدن به یک هدف مفید و غلبه بر موانع موجود از خود نشان می‌دهد که می‌توان آن را مصمم بودن نامید. در مقابل کودکی است که به هیچ وجه آماده پذیرش تغییر در شیوه خود نیست که به این کار لجبازی می‌گوییم. بنابراین سرسختی دو رو دارد. یکی مثبت که شامل قاطعیت و اراده قوی است و روی دیگر منفی که شامل لجبازی و ستیزه‌جویی است. در ادامه نکاتی در همین باره مطرح خواهد شد.
شروع لجبازی از یک سالگی
لجبازی مرحله‌ای از رشد کودک است که به‌ویژه در کودکان نوپا بسیار شایع است. کودک لجباز با داد و فریاد و کوبیدن پا بر زمین به ویژه در انظار عمومی مخالفت خود را ابراز می‌کند و قصد رسیدن به خواسته‌های خود را دارد. این رفتار از یک سالگی شروع می شود و در ۳ سالگی به اوج خود می‌رسد. اگر والدین نحوه صحیح برخورد با آن را ندانند، با مشکلات زیادی در تربیت مواجه خواهند شد. زمانی که والدین در برابر رفتار کودک واکنش مناسبی نداشته باشند و به خواسته‌هایش تن دهند، به رشد و تقویت این رفتار منفی در کودک خود کمک کرده‌اند. دفاع از خواسته‌های شخصی و توانایی مقابله با این خواسته‌ها در کودک امری ضروری است اما آن چه لجبازی نامیده می‌شود، تداوم آن در تمام موقعیت‌ها و تشدید آن با رشد کودک است. چنان چه کودک شما که به سال‌های دبستان نزدیک می‌شود همچنان رفتار لجبازی را از خود بروز می‌دهد، ضروری است با یک مشاور یا روان شناس کودک ارتباط برقرار کنید.
خصوصیات کودکان لجباز
۱- تمایل به استقلال به صورت خشن و تند.
۲-کج‌خلقی.
۳-وظیفه‌شناسی افراطی در انجام کارهای مورد پسند و خواست خود.
۴-پیش بردن کارهای خود با هر سرعتی که خودش می‌خواهد.
۵-نیاز شدید به دیده و شنیده شدن و توجه.
ویژگی‌های رفتاری کودک لجباز
۱-درخواست‌های غیرمعقول (رفتن به پارک در نیمه شب).
۲-زیاده خواهی (خریدن بستنی یا چند عروسک همزمان برای خود).
۳- تمایل نداشتن به انجام وظایف شخصی (نپوشیدن لباس یا کفش خود در حالی که توانایی انجام آن را دارد و از دیگران می‌خواهد که برایش انجام دهند).
راه کنترل و برخورد با لجبازی
۱- خود را کنترل کنید و هیچ گونه واکنشی نشان ندهید مثلاً یک لیوان آب بخورید یا تا ۱۰ بشمارید.
۲- به لجبازی کودک بی‌توجهی کنید؛ این مسئله در ابتدا سخت و ممکن است لجبازی خود را بیشتر نشان دهد ولی به‌تدریج متوجه می‌شود که پاسخ مثبت یا حتی منفی در برابر رفتار لجوجانه خود دریافت نخواهد کرد.
۳-پاداش برای رفتارهای خوب؛ زمانی که کودک خواسته خود را به صورت معقول بیان می‌کند، تشویق شود.
۴- توجه داشته باشید هنگام جریمه هرگز عصبی یا خشمگین نباشید و در کمال آرامش برای او توضیح دهید که به چه دلیل کودک را جریمه کرده‌اید و دقیقاً نوع جریمه را مشخص کنید.
۵- تعیین حد و مرز برای کودک؛ سختگیر نباشید ولی چارچوب مشخصی را برای رفتارهای کودک تعیین کنید.
۶- قاطع اما مهربان باشید.
۷-پاسخ صحیح به خواسته‌های منطقی کودک بدهید.
۸- با کودک درباره رفتارهای مناسب صحبت کنید.
۹- حق انتخاب به کودک بدهید.
۱۰- با کودک همکاری کنید.
۱۱- از مصالحه به جای اجبار استفاده کنید.
نکاتی برای تربیت نکردن فرزند لجباز
والدین باید ابتدا خود را به فردی ایده‌آل تبدیل کنند سپس به‌صورت خودکار و عملی کودک آن‌ها رفتار درست را یاد خواهد گرفت. بنابراین برای آن که کودک لجباز تربیت نکنیم، نکات زیر پیشنهاد می‌شود:
۱- پدر و مادری که حرف کودک‌شان را گوش نمی‌کنند و در پی بازکردن کودک از سر خودشان هستند، نباید توقع داشته باشند کودک‌شان حرف آن‌ها را بشنود.
۲- ترساندن و تنبیه هرگز از کودک انسان بهتری نخواهد ساخت و تنها باعث افزایش اضطراب در کودک می‌شود.
۳- مطالعات نشان می‌دهد که اگر به کودک چیزی را مدام بگویید، او هم شروع به مخالفت با شما می‌کند. در حالی‌که اگر بعد از یک بار گفتن ادامه ندهید، کودک هم آن را رها خواهد کرد.
۴- به یاد داشته باشیم، پدر و مادربودن دو گوش شنوا می‌خواهد، نه یک زبان گویا. قرار نیست پدر و مادر متکلم وحده باشند. هر پدر و مادری که حرف می‌زند و گوش‌شنوایی برای شنیدن سخن کودکش ندارد، کودکش را از پا خواهد انداخت.
