بهبهانه رسیدن میانگین سن سکته قلبی در ایران به حدود ۵۰ سال درباره علت، نشانهها، راههای پیشگیری و درمان آن نوشتیم که باید بیش از پیش جدی گرفته شود.
نویسنده : علیرضا کاردار
سکته قلبی یکی از ناخواندهترین اشکال مرگ است. دکتر «فریدون نوحی»، متخصص قلب و عروق و رئیس انجمن قلب ایران به تازگی گفته که متوسط سن سکته در ایران حدود ۵۰ سال است در حالی که این سن در کشورهای پیشرفته ۶۵ تا ۷۰ سال است. این اتفاق گاهی آنقدر سریع و ناگهانی میافتد و باعث مرگ فرد میشود که تا چندوقت خانواده و اطرافیان فرد در بهت و شوک بهسرمیبرند. متاسفانه در سالهای اخیر در میان اطرافیان و حتی هنرمندان جوان کم نبودهاند کسانی که با سکته قلبی برای همیشه با این دنیا خداحافظیکردهاند. به احتمال زیاد برای شما هم سوال است که چطور میشود یک فرد۳۵ساله سکتهکند یا چرا این موضوع آنقدر اورژانسی اتفاقمیافتد که متاسفانه کاری از دست پزشک و تیم درمانی هم برنمیآید؟ اصلا دلیل این که مدام میشنویم و میبینیم یک نفر دچار سکته شدهاست، چیست؟ در این پرونده میخواهیم چشموگوشتان را درباره بیشتر سوالات مربوط به سکته قلبی بازکنیم و از راههایی بگوییم که میتوانید باعث پیشگیری از بروز سکته در خود و عزیزانتان شوید.
قبل و بعد از سکته قلبی چه اتفاقی میافتد؟
قلب از عضلاتی به نام «میوکارد» ساخته شدهاست که خون را به وسیله رگهای خونی یا شریانها به سراسر بدن منتقل میکنند. سکته قلبی زمانی اتفاقمیافتد که جریان خون به عضله قلب قطعشود و بافت قلب آسیب ببیند. سکته معمولا محصول بستهشدن یک یا برخی از عروق کرونری است و امکان دارد پلاک خونی که بیشتر از چربی، کلسترول و مواد زاید سلولی تشکیلشده، راه آن را بسته باشد. به این وضعیت «ایسکمی» میگویند و اگر یکی از عروق اصلی مسدود شدهباشد بخش بزرگی از عضله قلب را تحت تاثیر قرارمیدهد اما اگر یک شریان شاخهای کوچکتر بسته شود، بخش کمتری از عضله قلب تحتتأثیر قرارمیگیرد. اگر ایسکمی قلبی بیش از حد طول بکشد، سلولهای بافت قلبی میمیرد و پس از سکته قلبی، اگر بخشی از عضله قلب مرده باشد، طی چند هفته بعد بافت اسکار جایگزین میشود. در واقع فرایند سکته با ایجاد التهاب در پلاک چربی رسوب کرده در عروق اتفاق میافتد. در این فرایند پلاک چربی پاره میشود و با اضافه شدن دیگر عوامل به این پلاک، لخته بزرگی ایجاد میشود که مسیر را به طور کامل میبندد و فرد دچار سکته قلبی میشود. البته همیشه لخته بهطور کامل راه را نمیبندد و خونرسانی تا حدی برقرار است. در این حالت فرد با علایمی مانند درد شدید و فشار روی قفسه سینه و همچنین تعریق شدید مواجهمیشود. متخصصان برای این که از سلامت راههای هدایتی قلب مطلعشوند از فرد نوار قلب میگیرند تا اگر به اطلاعاتی از دریچههای قلب نیازباشد،اکوکاردیوگرافی هم انجامشود.
دلیل بروز حمله قلبی
علت اصلی بروز سکته قلبی ایجاد حالتی به نام آترواسکلروز است. منظور از آترواسکلروز تجمع پلاکها در شریانهاست. پلاکها مادهای هستند که به وسیله در کنار هم قرار گرفتن کلسترول، رسوبات و دیگر ترکیبات به وجود میآیند. پلاکها قابلیت چسبیدن به دیواره شریان و انباشته شدن در آن را دارند. در صورتیکه انباشت پلاکها ادامه پیدا کند، به تدریج شریانها تنگتر و در نهایت مسدود میشوند. در صورتیکه یک پلاک بشکند یا پاره شود، بلافاصله در رگ لخته خون ایجاد میشود. این لخته خون دلیل اصلی بروز سکته قلبی شناخته میشود. با بروز حمله قلبی این هشدار از بدن صادر میشود که قلب دیگر اکسیژن و خون دریافت نمیکند. در صورتیکه جریان خون و اکسیژن متوقف شود، سلولهای ماهیچهای قلب آسیب می بیند و مرگ سلولی رخ میدهد.
نشانه های سکته قلبی چیست؟
تعریق زیاد بدن – در حالیکه فرد تا لحظاتی قبل در حالت عادی بوده و اصلا احساس گرما نمیکرده، حالا دچار عرق کردن زیاد و ناگهانی شده است. پوست او هم با تعریق سرد میشود.
ناراحتی در قفسه سینه – این ناراحتی یا درد ممکن است شدید یا شبیه فشردن و احساس فشار در ناحیه قفسه سینه باشد. این درد معمولا چند دقیقه طول میکشد و میتواند بازگردد یا فروکش کند.
درد در بالاتنه – بیمار درد و ناراحتی را در ناحیه بازوها، دندانها، فک، پشت و گردن هم احساس خواهد کرد.
تهوع و استفراغ – امکان دارد فرد بدون دلیل مشخصی در ناحیه معده احساس بدی داشته باشد و بالا بیاورد. دل درد هم از علایم سکته قلبی است.
تنگی نفس – فرد پیش از بروز حمله قلبی احساس سنگینی زیادی هنگام تنفس دارد و تلاش میکند نفس عمیق بکشد. این حالت بیشتر ناشی از بروز درد و ناراحتی در ناحیه قفسه سینه است. گاهی فرد دچار تنگی نفس میشود، اما هیچ دردی در ناحیه قفسه سینه حساس نمیکند.
اضطراب – ممکن است بدون دلیل احساس اضطراب داشته باشد، اما دلیل آن را نداند. برخی از افراد هم پیش از بروز سکته قلبی بدون هیچ دلیلی درگیر حمله عصبی میشوند.
تپش قلب – فرد متوجه میشود که به صورت خیلی واضح قلب در حال تپیدن است و شرایط طبیعی همیشگی را ندارد.
علایم سکته قلبی خاموش
علاوه بر این علایم، ممکن است سکته قلبی بهصورت خاموش رخ دهد، یعنی برخی افراد تقریبا پیش از بروز سکته قلبی هیچ علامتی را تجربه نمیکنند، بنابراین بیش از دیگران در معرض خطر قرار دارند. بیشتر موارد ابتلا به سکته قلبی با علایم کوچک و خفیف آغاز میشوند. گاهی دردهای ناشی از حمله قلبی به حدی خفیف هستند که حتی فرد آنها را بهعنوان یک نوع درد هم در نظر نمیگیرد.
این دردهای خفیف سبب میشوند که فرد مبتلا به عارضه قلبی چندان مشکوک نشود و برای درمان و کنترل وضعیت قلب خود اقدام نکند. تصور نکنید که همیشه دردهای خفیف و چند روزه نشانه اضطراب، استرس و تغذیه بد هستند. بهتر است اگر دردی بیش از ۵ دقیقه طول کشید آن را جدی بگیرید. با فوریتهای پزشکی تماس بگیرید یا این که از کسی بخواهید تا شما را به بیمارستان منتقل کند.
راههای پیشگیری از سکته قلبی
توصیه متخصصان این است که اگر علایم شایع سکته قلبی را در خود مشاهده میکنید شک در باره بروز دیگر شرایط پزشکی را کنار بگذارید و حتما به پزشک مراجعه کنید. دردهایی که در ناحیه قفسه سینه هستند ولی بیش از چند هفته یا چند ماه طول میکشند، نمیتوانند نشانه سکته قلبی باشند. همچنین با دانستن نشانههای حمله قلبی میتوانید اقداماتی را برای پیشگیری از بروز مشکلات قلبی انجام دهید. حتی اگر قبلا هم سابقه سکته قلبی داشتهاید و در خطر بیشتری هستید میتوانید با چند تغییر کوچک در سبک زندگی خود سلامت قلب خود را بهبود بخشید: سیگار نکشید. رژیم غذایی بیماران قلبی باید کمنمک و کمچرب باشد. فشار خون و کلسترول خود را بهطور منظم توسط پزشک کنترل کنید. ورزش و فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کاهش دهید. در صورت تجویز دارو توسط پزشک، آنها را به صورت منظم مصرف کنید.
