رفتارهای اصولی بعد از مخالفت با کودک و «نه گفتن» یکی از مهمترین بخشهای تربیتی است.
نویسنده : دکتر ساحل گرامی | روان شناس کودک
در یک دهه اخیر و با رشد و شناسایی روان شناسی کودک و مهارتهای فرزندپروری، همواره به مهارت «نه» گفتن و «نه» شنیدن بچهها تاکید زیادی شده است.
یک کاربر توئیتر در همین باره نکاتی را نوشته که از منظر روانشناسی قابل بررسی است: «یکی از مهمترین بخشهای تربیت فرزند اینه که اگر میتونید بهشون« نه» نگید ولی اگر گفتید، حرفتون رو عوض نکنین. مثلا امروز بچهام از مدرسه اومد بهم گفت می شه باهام بیای حموم؟ گفتم من الان باید کار کنم و نمیتونم. چشماش رو مظلوم کرد و گفت لطفا. این جا جایی هست که نباید بشکنید. این مهمترین بخش تربیتیه. مهربان، محکم. برای همین توضیح دادم میدونم دوست داری باهات بیام بازی کنیم ولی گفتم که باید کار کنم. چشماش رو مظلومتر کرد، صداش رو آورد پایین و با ناراحتی گفت ولی من دوست داشتم با هم بریم. این جا بود که شکستم و گفتم اوکی ، بزن بریم(اینطوری نباشید خلاصه)».
در ادامه، نکاتی برای «نه» گفتن به کودک مطرح خواهد شد.
ضرورت تجربه نه شنیدن توسط کودک در خانه
همزمان با مهارت نه گفتن، مهارت نه شنیدن هم باید در کودکان تقویت شود تا در محیطی امن، ناکامی را تجربه کنند. والدین به دلیل تجربه ناکامیهای زیاد در دوران کودکی یا وضعیت اقتصادی نه چندان خوب تصمیم میگیرند که سهلگیری نسبتا زیادی با فرزندان خود داشته باشند، غافل از این که موافقت بیش از حد با خواستههای بچه، او را شکننده و برای ورود به جامعه و تجربههای جدیتر دچار مشکل میکند. هنگامی که والدین تصمیم جدی برای نه گفتن به کودک میگیرند موانعی پیش میآید که آموختن این مهارت را دچار مشکل میکند و با تغییر رفتار بعدی والدین این مهارتآموزی از هدف اصلی خود دور میشود.
اصول نه گفتن به کودک
برای نه گفتن به کودک و قاطع ماندن چه مواردی را باید رعایت کرد؟
مدیریت تعداد نه گفتنها | در درجه اول درباره تعداد دفعاتی که به کودک نه میگویید هوشیار باشید. آیا شما هم جزو والدینی هستید که اولین جوابتان به خواسته کودک نه است؟ اگر این چنین است از تعداد مخالفتها و بکننکنها کم کنید و تنها بر مواردی که خط قرمزتان به حساب میآید، پافشاری کنید. به این ترتیب فرزندتان احساس فشار نمیکند و کمتر با شما مخالفتجویی میکند.
با قاطعیت کلامی و دور از خشونت | در گام بعدی نه گفتن شما باید همراه با قاطعیت کلامی ولی به دور از هرگونه خشونت باشد. سعی کنید به چشمان کودک نگاه کنید، علت مخالفت خود را در چند جمله به صورت مختصر بگویید و بعد آرامش خود را حفظ کنید. تعدادی از بچهها با توضیحات بیشتر شما، بحث را به حاشیه میبرند و شما را وارد بازی روانی خود میکنند پس درباره این مسئله هوشیار باشید.
برنگشتن از نظر خود | هنگامی که مخالفت اصولی و منطقی خود را اعلام کردید و نظر خود را به کودک گفتید، از نظر خود برنگردید. هر گونه تغییر نظر از سمت شما و کوتاه آمدن باعث میشود در دفعات بعدی فرزندتان بیشتر اصرار کند و همین تبدیل به یک الگوی ثابت در روابط والد فرزندی شما میشود. طبیعی است که به عنوان والد گاهی دچار احساس گناه شوید یا احساس بدی درباره خود پیدا کنید ولی مطمئن باشید آثار منفی کوتاه آمدن از نظرات خود به مراتب مخربتر است و در دراز مدت در روش تربیت شما تاثیر منفی میگذارد.
هماهنگ بودن با والد دیگر | هماهنگی شما و همسرتان بر سر موارد منع شده هم بسیار مهم است. بهتر است از قبل درباره برخی از قوانین توافق کنید. اگر مورد پیشبینی نشدهای ایجاد شد به هیچ عنوان در حضور کودک راجع به آن صحبت نکنید و از همسرتان نخواهید که درباره مسئله پیش آمده کوتاه بیاید. چون فرزندتان به سادگی از شکاف پیش آمده بین شما و همسرتان سوءاستفاده می کند و هنگام مخالفت یکی از شما به والد دیگر پناه میبرد.
بگویید که با گریه و قهر کاری پیش نمیرود | به عنوان آخرین نکته درباره این موضوع خیلی شفاف صحبت کنید که با گریه و قهر کاری را از پیش نمیبرد. اگر خواستهاش را با صحبت مطرح کند شاید شانسی برای رسیدن به خواستهاش داشته باشد ولی در صورت جیغ و داد و قهر به طور کامل به او بیتوجهی میشود و به هیچ عنوان نمیتواند به خواستهاش برسد.