سایکو ۱۶ آنقدر طلا دارد که می‌تواند معادلات اقتصادی دنیا را برهم بزند و سهم هرکدام از انسان‌های سیاره ۹۳ میلیارد دلار خواهد بود.
نویسنده : سید مصطفی صابری
همه ما از کودکی رویاها و تصوراتی از آسمان داشتیم. دنیا به اندازه سوالی که داریم و کنجکاوی‌های‌مان به ما پاسخ می‌دهد. سوالات بزرگ، کنجکاوی جدی‌تر و تلاش بیشتر در مسیر پاسخ های جذاب تری قرار خواهند داشت و دنیای حیرت‌انگیز نجوم به ما فرصت بزرگ ترین کنجکاوی‌ها را می‌دهد. کیهان پر از رازهای شگفت‌انگیز است و هفته نجوم که امروز آخرین روزش را سپری می‌کنیم تلاش دارد توجه ما را به کیهان، گذشته و آینده‌اش جلب کند. در نگاه اول برای برخی از ما نجوم صرفاً یک فعالیت سرگرم‌کننده است که نفعی ندارد اما هر دانشی در بستر زمان می‌تواند به ابهامات زندگی و معماهای جهان پاسخ دهد و هرچه بیشتر و بهتر دنیا را به تسخیر انسان درآورد. برای همین ما هم به سراغ آشنایی با یک سیارک شگفت‌انگیز رفتیم. سایکو ۱۶، سیارکی که در گوشه‌ای از منظومه شمسی و در یک کمربند سیارکی قرار دارد. سیارکی که با دانش امروز، حدود ۲۰ سال با آن فاصله داریم و اگر منابع شگفت‌انگیزش را استخراج کنیم معادلات اقتصادی دنیا به هم می‌ریزد. با ما همراه باشید تا گوشه‌ای از شیرینی‌های دنیای نجوم را با هم مرور کنیم.
چرا طلا؟ چرا سایکو ۱۶؟
قرن‌هاست انسان‌ها برای دسترسی به شگفت‌انگیزترین فلز، سیاره زمین را کاوش می‌کنند. طلا ارزش زیادی دارد چون زنگ نمی‌زند، سیاه نمی‌شود، همیشه می‌درخشد و از قدیم یک فلز با ارزش بوده است. استخراج طلا دشواری‌های زیادی دارد. گاهی از یک معدن و یک رگه مقدار بسیار کمی طلا استخراج می‌شود. این فلز با ارزش به‌صورت دانه‌ای در میان سنگ‌ها قرار دارد و چون با عناصر دیگر واکنش‌پذیر نیست و شکل‌پذیری خوبی هم دارد غیر از زیورآلات، در دنیای فناوری، صنایع الکترونیک و … کاربردهای زیادی دارد. اما بد نیست بدانید با همه کاربردها و علاقه‌ای که بشر به این فلز دارد در طول تاریخ فقط حدود ۱۷۴ هزار تن طلا استخراج شده که عدد بسیار کمی است و برای همین عجیب نیست این فلز که به‌صورت خالص نادر است این‌قدر با ارزش باشد. تا سال‌ها میزان طلای هرکشوری، پشتوانه پول ملی‌شان هم بوده است. با این اوصاف بد نیست کم کم بشر به‌جای زیرپایش، بالای سرش دنبال طلا باشد. یعنی در فضا. سیارک سایکو ۱۶ به‌رغم فاصله زیادی که با سیاره ما دارد، در ابعاد کیهانی جزو نزدیک‌ترین سیارک‌ها محسوب می‌شود و مهم‌تر این‌که تخمین زده می‌شود حدود ۷۰۰ کوئینتیلیون دلار طلا داشته باشد. البته این عدد شگفت‌انگیز بنا به نرخ این‌روزهای طلاست و اگر واقعاً چنین منابعی استخراج شوند و به زمین بیایند دیگر ارزش طلا به این اندازه نخواهد بود. اما بازهم برای این‌که به‌صورت بهتری این عدد را درک کنیم بد نیست بدانیم با این پول به هرکدام از آدم‌های سیاره ۹۳ میلیارد دلار می‌رسد یعنی پولدارتر از آدم‌هایی مثل بیل گیتس و … حالا متوجه شدید چرا این سیاره برای برخی کشورها جذاب است؟
چرا استخراج طلای سایکو ۱۶ جذاب است؟
حین شکل‌گیری کیهان، مواد در کهکشان‌های مختلف طی زمان زیادی در حال شکل‌گیری در وضعیت‌های گوناگون بودند، در گوشه‌ای از کهکشان راه‌شیری یعنی منظومه شمسی، برخی از مواد، سنگ‌ها و… سیاره زمین را شکل دادند و برخی دیگر که باید به‌شکل یک سیاره در می‌آمدند به خاطر جاذبه سیاره‌های بزرگ تر، بدون هدف در فضا شناور ماندند. سایکو ۱۶ یکی از این سیارک‌هاست که از نوع M است؛ یعنی حجم زیادی از فلزات را دارد. بخش عمده ترکیبات سیارک که در بین مریخ و مشتری قرار دارد، طلاست. طلایی که جزو با ارزش‌ترین چیزها در سیاره ماست. ایده کشف و کاوش سیارک‌ها در سینما جذابیت‌های خودش را دارد. از «آواتار» که یک سیاره و بومیانش توسط انسان‌های حریص استثمار شده بودند؛ تا «تلماسه» که در آن با ارزش‌ترین عنصر کیهان نوعی ادویه است و کاوشگرها به‌رغم وجود کرم‌های غول‌پیکر به کاوش آن ادویه می‌پردازند. اما خوبی سیارک سایکو ۱۶ این است که نه محیط‌زیست خاصی دارد؛ نه ساکنانی. به‌طور مثال ماه هم منابع زیادی دارد اما استخراج آن دشواری‌هایی دارد. اما اگر کاوشگری ۲۰ سال در راه باشد می‌تواند روی سطح این سیارک که ۱۲۰ مایل قطر دارد بنشیند و کم کم زمینه استخراج منابع را فراهم کند. اما همین روند هم ۲۵ سال دیگر طول می‌کشد. فرض کنیم ۱۰ سال زمان لازم است تا کاوشگرها سطح سیاره را خوب رصد و مطالعه کنند. ۲۰ سال مسیر اول، ۲۵ سال استخراج و ۲۰ سال هم بازگشت. به‌فرض این‌که بشر تا آن زمان چیزی را ابداع کرده باشد که بتواند آن حجم از طلا را از فاصله بین مریخ و مشتری به زمین بیاورد، روند کار ۷۵ سال طول خواهد کشید اما بازهم جذاب است چرا که مسئله ارزش امروز طلاهای روی این سیارک نیست بلکه دستاورد دسترسی بشر به این حجم از طلا و پلاتین است که می‌تواند یک انقلاب صنعتی، فناوری و حتی پزشکی در پی داشته باشد. تصور کنید برای هر گجتی بتوان از طلا استفاده کرد. فلزی که به‌خاطر روند عرضه و تقاضا، امروز فقط در گران‌ترین گجت‌ها وجود دارد. اما اگر در وسایل الکترونیکی، گوشی، تبلت، ایمپلنت‌ها و… وجود داشته باشد، می‌تواند دنیا را زیر و رو کند. آن‌وقت هرکسی می‌تواند به‌جای ترمیم و کاشت دندان، یک دندان طلا بکارد. شاید مخالف این ایده باشید و تصور کنید دندان طلا زشت است اما موضوع دسترسی زیاد به این فلز است.
از کجا می‌دانیم سایکو ۱۶ پر از طلاست؟
داستان «جزیره گنج» اثر رابرت استیونسن روی سیاره زمین هنوز به واقعیت نپیوسته، اما «سیارک گنج» بدون شک خود سایکو ۱۶ است. سوالی که ایجاد می‌شود این است که از کجا می‌دانیم روی سطح یک سیاره یا سیارک که میلیون‌ها و در بیشتر مواقع میلیاردها میلیارد کیلومتر از ما دور است چه عناصری وجود دارد؟ترکیب شیمیایی اجرام آسمانی تقریباً همیشه از طریق تکنیکی به نام طیف‌سنجی انجام می‌شود که چیزی نیست جز تجزیه و تحلیل «طیف» تولید شده توسط نور آن سیاره یا ستاره، پس از عبور از منشور یا توری که قادر به تجزیه نور است. این کار با مقایسه طیف آن با طیف عناصر شیمیایی انجام می‌شود. هر خط تاریک در طیف ستاره با وجود یک عنصر شیمیایی در جو ستاره یا سیاره مرتبط است. اما در این بین یک سوال دیگر هم پیش می‌آید. چرا سایکو ۱۶ پر از طلاست و آن‌وقت منابع این فلز روی زمین این قدر کم است؟ ماجرا از این قرار است که بر اساس نظریه شکل‌گیری منظومه شمسی، سیارات دارای ترکیبات شیمیایی متفاوتی هستند زیرا در مناطقی با دماهای متفاوت به وجود آمده‌اند. با این اوصاف وقتی در حال شکل‌گیری بودند ترکیبات‌شان متفاوت و متنوع از هم شده است.
