نویسنده : دکتر پرستو امیری | متخصص روانشناسی سلامت لابد شما هم این روزها با یکسری جملات درباره تراپی که به شوخی و…
نویسنده : دکتر پرستو امیری | متخصص روانشناسی سلامت
لابد شما هم این روزها با یکسری جملات درباره تراپی که به شوخی و جدی در شبکههایاجتماعی پربازدید میشوند، روبهرو شدهاید.
تراپی یا روان درمانی از روشهایی در روانشناسی است که به برطرف کردن مشکلات ذهنی و عاطفی فرد کمک میکند. به تازگی پستهایی در شبکههای اجتماعی پربازدید شده که کاربرانی نوشتهاند: «تراپی؟ نه ممنون با دوستهام میرم بیرون»، «تراپی؟ نه ممنون ورزش میکنم»، «تراپی؟ نه ممنون غذای خوشمزه میخورم»، «تراپی؟ نه ممنون نقاشی میکشم»، «تراپی؟ نه ممنون به بچه فامیل پس گردنی میزنم»، «تراپی؟ نه ممنون نوتیفش رو گوشیم بیاد اوکی میشم» و…، اما آیا واقعا این فعالیتها میتوانند جای تراپی (درمان) را بگیرند؟ آیا لازم است برای هر مشکل و چالشی در زندگی به درمانگر مراجعه کنیم؟
سطح درمانها و مداخلات روانشناختی
درمانها و مداخلات روانشناختی، در سطوح مختلفی میتوانند انجام گیرند؛ آموزش مهارتها، کمک برای حل و فصل مشکلات روحی، استرسها، مشکلات رابطهای، شغلی و…، کمک برای شناخت بیشتر خود، ارتقا و رشد شخصیتی و عمیقترین درمانها برای بیماریها. روانپزشکی، جزو مداخلات روانشناختی است. درمانگران (روانشناسان، روانپزشکان، مشاوران) بنابر تخصص و رویکرد درمانیشان برای کمک به افراد از انواع آموزشها، تکنیکها، تمرینها، گفتوگو و دارو استفاده میکنند.
فعالیتهای لذتبخش؛ تکنیک درمانی
خوردن غذای مورد علاقه، بیرون رفتن، قالی بافتن و… فعالیتهایی هستند که در شبکههای اجتماعی به جای تراپی رفتن، مطرح شدهاند. بهطور کلی، فعالیتهای لذتبخش میتوانند منبع تنظیم خلق و کاهش احساسهای ناخوشایند باشند. همانطور که گفتیم درمانگران به انواع روشها به مراجعانشان کمک میکنند. یکی از این روشها، برنامهریزی و انجام رفتارهای لذتبخش و پاداشدهنده است. بله! این که معاشرت دلپذیر با دوستان و عزیزان، تحرک بدنی، گشت و گذار در طبیعت، انجام فعالیتهای هنری و… میتوانند نوعی تکنیک درمانی باشند، درست است. مغز ما برای ترشح انواعی از مواد شیمیایی تنظیم کننده خلق و هیجان، به پاداش نیاز دارد. این پاداش توسط رفتارهای لذت بخش و پاداشدهنده مانند آن چه گفته شد، تا حد زیادی تامین میشود.
پیشنهادهای محافظتکننده،نه درمانکننده
بنابراین اگر شما بتوانید از این منابع پاداش ، لذت و حمایت استفاده کنید، احتمال این که دچار مشکلات روانشناختی شوید کمتر میشود، اما توجه کنید که این عوامل، محافظت کننده هستند و به تنهایی درمان کننده بیماریها نیستند. از سوی دیگر بسیاری از اوقات، افراد چنین منابعی در اختیار دارند اما چگونگی بهرهمند شدن از آن را بلد نیستند. مثلا نمیتوانند برنامهریزی کنند یا بهخاطر خلق پایین انگیزهای برای شروع کارهای مورد علاقه ندارند یا مشکل برقراری ارتباط دارند و… . در اینجا درمانگر میتواند به آنها کمک کند تا از این منابع برای ارتقای سلامت روانشان کمک بگیرند.
مواقعی که باید از تراپی کمک گرفت
اغلب اختلالات روانشناختی تک عاملی نیستند و بر اثر ترکیبی از عوامل زیستی، روانی و اجتماعی شکل میگیرند. بنابراین در بسیاری از مواقع مداخلات سطحی (مانند انجام فعالیتهای لذتبخش) نمیتوانند به تنهایی کافی باشند و فرد برای بهبودی، به جلسات رواندرمانی جدی و منسجم یا حتی دارو درمانی نیاز دارد. در ضمن، اختلالات روانشناختی یا الگوهای پرتکرار و آسیب زننده قطعا به درمان نیاز دارند. همانطور که گفتیم بسیاری از چالشها و مشکلات زندگی را میتوان با استفاده از همین فعالیتها و خودیاریها کنترل کرد و با آنها کنار آمد، اما وقتی پای یک اختلال واقعی روانشناختی یا الگوی پرتکرار و مخرب در میان باشد، کار به این سادگی نیست. در این موارد، خوردن غذای خوشمزه، معاشرت، ورزش، سفر و… کمک چندانی نخواهند کرد و چه بسا فرایند درمان را به تاخیر بیندازند یا به انحراف بکشانند. برای مثال یک افسردگی اساسی، اختلال وسواس فکری-عملی، اختلالات خلقی، اختلالات شخصیت، انواع رفتارهای اعتیادی و الگوهای پرتکرار را که به آسیب به خود یا دیگران منجر میشود، نمی توان با این روش های ساده درمان کرد. در این مواقع ضروری است فرد برای کاهش آسیبهای ناشی از این اختلالات هرچه زودتر به درمانگر مراجعه کند.
بنابراین شاید بهترین پاسخ اولیه به این سوال پربازدید در شبکههای اجتماعی این باشد: «تراپی؟ بله حتما، اگر خودم به درستی از پس مشکلات برنیایم، حتما به تراپیست (روان درمانگر) مراجعه میکنم».
