در فیلم‌سینمایی «yes day» پدر و مادری تصمیم می‌گیرند به‌جای «نه» گفتن، برای یک روز به همه درخواست‌های ۳ فرزندشان «بله» بگویند.
نویسنده : دکتر ساحل گرامی | روان‌شناس کودک
استفاده از افعال منفی مانند دست نزن، نرو، فلان کار رو نکن و … و به‌طور کلی «نه» گفتن، بدون شک رایج‌ترین کلمات مورد استفاده والدین در ارتباط با فرزندان‌شان است.
فیلم کمدی و خانوادگی «روز بله» به همین موضوع پرداخته است.
در این فیلم، خانم و آقای «تورس» پدر و مادر سه فرزند کودک و نوجوان هستند که به‌واسطه چالش‌های پیش‌آمده، روزی متفاوت با قوانینی متفاوت برای خودشان تعریف می‌کنند. در این روز هیجان انگیز و پرچالش، پدر و مادر موظف هستند به هر آن چه که فرزندان‌شان درخواست می‌کنند، «بله» بگویند. این نسخه تربیتی از منظر روانشناسی، نکات قابل‌توجهی دارد.
چرایی انتخاب روزی به عنوان «روز بله»
در ابتدای این فیلم، معلم مدرسه سه بچه خانواده «تورس»، متوجه رفتار مشابهی از فرزندان این خانواده درقبال مادرشان می‌شود. مادر بچه‌ها با روحیه مسئولیت‌پذیری ولی با نگرانی‌های افراطی درباره بچه‌ها با سخت‌گیری بسیار، سعی در مدیریت اعمال و رفتار آن‌ها دارد. او معمولاً قوانین ویژه و خاصی برای بچه‌ها مشخص می‌کند. این مسئله منجر به بروز چالش و ناراحتی بچه‌ها در طول شبانه‌روز درقبال مادرشان می‌شود. اما پدرشان با آسان‌گرفتن و آرامش‌خاطر بیشتر، با بچه‌ها همراه‌تر است و گاهی با بچه‌ها قانون‌های مادر را زیر پا می‌گذارد. بعد از تذکر معلم، خانم «تورس» تصمیم می‌گیرد روزی را با عنوان «روز بله» ترتیب دهد و در آن روز، هرآن چه بچه‌ها می‌خواهند، اجرا شود و هیچ مخالفتی از جانب والدین دریافت نکنند.
از فرزندپروری سنتی تا فرزندپروری مدرن
تا اوایل دهه هفتاد شیوه فرزندپروری غالب در جامعه، فرزندپروری سنتی با چاشنی والد سالاری بوده و از فرزندان چیزی جز اطاعت خواسته نمی‌شد. به‌عبارت دیگر معیار والدین برای بچه خوب و صالح، میزان اطاعت و فرمانبرداری او بود. در این نوع از فرزندپروری قوانین سفت و سخت بوده، اجازه زیر سوال بردن قوانین داده نشده و دادن هرگونه امتیاز به کودک به منزله نوعی شکست و بی‌قدرتی تلقی می‌شد. اما از دهه هشتاد با افزایش استفاده از اینترنت و فراگیر شدن کتاب‌ها و اطلاعات روان شناسی به تدریج والدین به سمت فرزندپروری مدرن حرکت کردند.
به بن بست رسیدن در رفتار با فرزند با «نه» نگفتن
در نتیجه این شیوه بسیاری از والدین امتیازات بی‌شماری به فرزندان خود دادند، به آن‌ها «نه» نگفتند و قریب به اتفاق خانواده‌ها به سمت فرزندسالاری رفتند. اما به اندازه فرزندپروری سنتی، این نوع از تربیت کودکان هم آسیب‌زاست. نازپروردگی، تحمل نداشتن نه شنیدن، ناتوانی در صبر کردن همه و همه باعث شد والدین در سال‌های بعد از هفت‌سالگی فرزند به شدت دچار مشکل شوند و در رفتار با فرزند خود به بن‌بست برسند.
در این میان ممکن بود یکی از والدین قوانین سخت‌تری نسبت به دیگری داشته باشد که همین می‌توانست منجر به شکاف بین والدین و سوق دادن فرزند به سمت والد سهل گیرتر شود. این همان اتفاقی است که دقیقا در فیلم «روز بله» شاهد آن بودیم.
نکات درس آموز فیلم «روز بله»
بیننده فیلم «روز بله» در پایان چالش‌هایی که در فیلم برای خانواده تورس اتفاق افتاد، متوجه خواهد شد علاوه بر این که پدر و مادر به اشتباهات خود در مواجهه با بچه‌ها و انتخاب الگوی تربیتی نامناسب پی بردند، بچه‌ها هم با موفقیت در اجرای برنامه‌های دلخواهی که عموماً از جانب مادرشان منع می‌شدمتوجه پیامدهای منفی و زیانبار آن‌ها شدند.
اما چاره کار در چیست؟
اگر فرزندان شما از قوانین سخت و تغییرناپذیر شما به ستوه آمده و به والد دیگر گرایش بیشتری پیدا کرده‌اند یا حضور در خانه مادربزرگ، اقوام نزدیک و دوستان‌شان را به ماندن در خانه ترجیح می‌دهند یا چنان چه اطرافیان مرتب به شما گوشزد می‌کنند که به فرزندان‌تان راحت‌تر بگیرید، وقت آن رسیده است که در قوانین خود تجدید نظر جدی کنید. کافی است یک روز را برای شمردن مقدار دستورات و بکن‌نکن‌ها اختصاص دهید. فهرستی تهیه کنید و موارد غیرضروری را خط بزنید چراکه شما دستورات را مرتب صادر می‌کنید ولی از سمت کودک اطاعتی صورت نمی‌گیرد.
پس با این کار فقط حرف خود را بی‌اعتبار می‌کنید و کودک بیشتر از قبل از شما فاصله می‌گیرد. در عوض روی حدود سه چهار مورد از قوانین خود کاملا مصمم بایستید و قاطعانه از کودک بخواهید که آن را رعایت کند و در صورت پایبندنبودن به قوانین مدنظر با پیامد آن‌ها(محرومیت از وسیله یا فعالیت مورد علاقه) روبه رو شود. متاسفانه والدین مضطرب و کنترل‌گر با قبول مسئولیت همه کارها، هشدار دادن مداوم و نیاز افراطی به مراقبت از کودکان باعث می‌شوند کودکان دچار اضطراب شوند، به‌صورت پنهانی فعالیت منع شده را انجام دهند یا به سمت نافرمانی علنی پیش بروند. پس هر از گاهی به فرزند خود اجازه دهید کارهای مدنظر خود را به شرط(خطرناک نبودن برای خود و جامعه) انجام دهد و در یک فضای ایمن با پیامد منفی آن روبه‌رو شود. دقت داشته باشید قرار نیست بعد از مواجهه با پیامد رفتار و پشیمانی کودک، او را سرزنش کنید. تجربه کردن در فضایی امن و تحت نظر والدین باعث می‌شود کودک و نوجوان از حالت تدافعی با شما خارج شوند، ارتباط شما نزدیک تر شود و برای موارد بعدی بیشتر با شما مشورت و از شما نظر خواهی کند.
