شهر اردبیل در آینه انقلاب ۱۳۵۷

روز شمار انقلاب ۱۳۵۷ در شهر اردبیل

صادق پارسا

پنجشنبه ۱۰ فروردین ماه ۱۳۵۷

در پی فرا رسیدن چهلم شهدای ۲۹ بهمن تبریز در سال ۱۳۵۶، بازار اردبیل تعطیل شد و از بلندگوهای مسجدهای میرزا علی اکبر و حاج میرصالح، تلاوت قرآن پخش شد. علی رغم تلاش ساواک و ماموران شهربانی در جلوگیری از برپایی مجلس یادبود شهدای۲۹ بهمن تبریز، مردم در مسجد میرزا علی اکبر جمع شدند.
روز پس از نوحه خوانی، آیت الله مروج بالای منبر رفت و از شهدای قم و تبریز سخنرانی کرد.

در این روز اصغر مرادی دانشجوی اردبیلی دانشگاه قزوین، در یزد به شهادت رسید.

۱۴فروردین سال ۵۷

آیت الله سائلی در مسجد حاج میر صالح به منبر رفت و ضمن تفسیر قرآن، از حضرت امام خمینی و مبارزه ارتش علیه حکومت پهلوی یاد کرد و مردم را نسبت به ظلم و ستم شاه آگاه ساخت.

۱۹ اردیبهشت سال ۵۷

مردم اردبیل در پی عزای عمومی از سوی آیت الله گلپایگانی، مرعشی نجفی و شریعتمداری، در سوگ چهلم شهدای اهواز، یزد و جهرم، در مسجد میرزا علی اکبر جمع شدند. آیت الله سید غنی اردبیلی از شاگردان امام خمینی بالای منبر رفت و اعلامیه مراجع قم را قرائت کرد. در ادامه یکی از نوحه خوانان شعر خوانی ای کرد.

عصر این روز، مردم دوباره در مسجد میرزا علی اکبر جمع شدند. اینبار آیت الله مسائلی روی منبر رفت و علیه سرمایه داری و هیات حاکمه سخنرانی کرد.

۲۴خرداد ۱۳۵۷

ایوب معادی دانشجوی ۲۲ ساله اردبیلی دانشگاه بابلسر، پس از دستگیری به شهربانی بابلسر منتقل شد و بر اثر ضربان وارده و شکنجه به ششهادت رسید. ساواک و شهربانی بابلسر اعلام کرد معادی بر اثر سکته قلبی از دنیا رفته است .
آیت الله مسائلی در اردبیل بر جنازه شهید نماز خواندند و شهید معادی در قبرستان علی آباد به خاک سپرده شد.

۳۰ تیرماه ۱۳۵۷

حضرت امام خمینی طی اعلامیه ای از مردم خواست در نیمه شعبان از برگزاری جشن خودداری کنند،مردم در مسجد میرزا علی اکبر جمع می‌شوند؛ دکتر محمد مهدی کرانی از استادان دانشگاه تبریز سخنرانی می کند و بعد از او آیت الله مروج بالای منبر رفت.

۱۴ مرداد ۱۳۵۷

ساواک و شهربانی از برگزاری مرراسم چهلم شهید ایوب معادی در مساجد جلوگیری و روحانیون و مردم را تهدید کرد ولی یکی از بستگان شهید مراسم را با حضور مردم انقلابی ، آیت الله مروج و آیت الله مسائلی در منزل خود برگزار کرد . در این روز بازار اردبیل تعطیل بود .

۱۸ مرداد ۱۳۵۷

حجت الاسلام حسن زاده با نام مستعار حسین حسین پور و به دعوت آیت الله مروج و آیت الله مسائلی ، از قم به اردبیل تا با شروع ماه مبارک رمضان در مسجد میرزا علی اکبر برای مردم سخنرانی کند.

ماه رمضان از ۱۵ مرداد شروع شده بود و حجت الاسلام حسن زاده از ۱۸ مرداد روی منبر رفت و با سخنانی افشاگرانه و شدید اللحن، علیه شاه و حکومت پهلوی ، صحبت کرد.

سه روز بعد، ساواک او را در منزل ایت الله مروج دستگیر کرد و به تبریز منتقل کرد.

۲۱ مرداد ۱۳۵۷

در تجمع عده زیادی از مردم در مسجد میرزا علی اکبر، حجت الاسلام سید علی اکبر اجاق نژاد بالای منبر رفته ، با اشاره به دستگیری حجت الاسلام حسن زاده ، ضمن سخنرانی از مردم، بازاریان، روحانیون و دانشجویان انقلابی برای همراهی با انقلاب تشکر کرد.

۹ شهریور ۱۳۵۷

نهم شهریور ۱۳۵۷ مصادف بود با بیست و ششمین روز از ماه رمضان. در این روز بهروز یحیوی در جمع مردمی که پس از سخنرانی آیت الله مروج از مسجد میرزا علی اکبر خارج شده بودند، حضور داشت.

مردم شعارگویان به سمت عالی قاپو می رفتند که با شلیک ماموران شهربانی، یحیوی به شهادت رسید.

۲۳ شهریور ۱۳۵۷

در این روز آیت الله مسائلی دستگیر و تحویل دادسرای نظامی تبریز شد. ساواک بارها به ایشان تذکر داده بود ولی ایشان در سخنرانی ۱۱۲ شهریور مصادف باعید فطر گفته بود وسایل شخصی اش را آماده کرده تا هر وقت او را دستگیر کردند، آماده باشد.

۱۷ مهر ۱۳۵۷

بر اثر راهنمایی، ارشاد و سخنرانی های روحانیون، مدارس اردبیل به حالت نیمه تعطیل در آمد و دانش آموزان مدارس در کنار تعدادی از معلم های خود، اولین تظاهرات دانش آموزی را در خیابانهای اردبیل به راه انداختند.

۱۸ مهر ۱۳۵۷

مراسم گرامیداشت چهلم شهید بهروز یحیوی با حضور مردم از ساعت ۱۵ در مسجد پیرزرگر و با سخنرانی حجت الاسلام فرخی برگزار شد. پس از سخنرانی ایشان، مردم پلاکارد به دست و شعارگویان به طرف قبرستان بهشت فاطمه به را ه افتادند و با حضور آیت الله مسائلی و آیت الله مروج، برسر قبر شهید یحیوی فاتحه خواندند.

۲ آبان ۱۳۵۷

آیت الله مروج و آیت الله مسائلی، روز چهار آبان، سالروز تولد محمد شاه پهلوی را عزای ملی اعلام کردند. روز سوم آبان، بازار اردبیل به استثنای چند مغازه نانوایی، قصابی و خواربار فروشی، بسته بود. روز چهارم آبان تظاهرات پراکنده ای در خیابانهای شهر صورت می گیرد.

۹ آبان ۱۳۵۷

تظاهرات مردم در خیابانها با قرائت بیانیه توسط آیت الله مسائلی پایان یافت.

در بیانیه آمده بود حکومت پهلوی ضمن اجرای قانون اساسی، آزادی زندانیان سیاسی و روحانی، باید زمینه مراجعت حضرت امام را فراهم کند.

دوشنبه ۲۲آبان ۱۳۵۷

فرهنگیان اردبیل بیانه ای ۱۰ ماده ای ررا تنظیم و امضانموده و آنرا به آموزش و پرورش ارسال نموده و اعلام کردند اگر به خواسته های آنان ترتیب اثر داده نشود، به اعتصاب خود ادامه خواهند داد.

۲۶آبان ۱۳۵۷

مردم پس از سخنرانی آیت الله مروج از مسجد میرزا علی اکبر خارج شدند که با نیروهای شهربانی مواجه شدند. بر اثر تیراندازی و باتوم ماموران، آیت االله مروج مجروح شدند.

آیت الله مروج به بیمارستان شیر و خورشید(فاطمی) منتقل شده در آنجا بستری شدند.روز بعد،فرماندار و رئیس شهربانی برای خاموشی خشم مردم، در بیمارستان به ملاقات آیت الله مروج می روند و قول پیگیری حادثه را می دهند.

۷آذر۱۳۵۷

مراسم طشت گذاری در مسجد جامع و با حضور محلات شش گانه اردبیل آغاز می شود. محمد باقر تمدنی ضمن نوحه خوانی شعری ضد حکومتی از استاد انور خواند و پس ار آنان جوانان انقلابی که سرود ((خمینی ای امام)) را از قبل آماده کرده بودند، خواندند. ماموران ساواک و شهربانی مسجد را محاصره کرده بودند.

۱۹آذر ۱۳۵۷

مردم در تاسوعای حسینی به خیابانها ریخته و عزاداری می کردند. جمعیت آنقدر زیاد بود که عوامل ساواک و ماموران شهربانی قدرت مقابله و حضور در صحنه را نداشتند. مردم جلوی میدان ساعت جمع شده و با پلاکاردهای ((برادر ارتشی چرا برادر کشی)) و ((نهضت ما حسینه، رهبر ما خمینه))در خیابانها به راه افتاده،مقابل مسجد میرزا علی اکبر بیانیه ای ۱۴ ماده ای قرائت کرده، متفرق شدند.

سه شنبه ۲۸ آذر ۱۳۵۷

در پی اطلاع از هجوم نیروهای نظامی مشهد به بیمارستان این شهر، جامعه پزشکان و پرستاران اردبیل با روپوش های سفید در خیابانهای شهر به حرکت در آمده خواستار حفظ حریم بیمارستان شدند.

شنبه ۹ دی ماه ۱۳۵۷

همزما با نخست وزیری و روی کار آمدن شاهپور بختیار،نیروهای نظامی، ژاندارمری،ارتش،ساواک و طرفداران چماق بدست شاه با همراهی رسول و دارو دسته انجمن میهن پرستان به خیابانهای اردبیل ریخته به سرکوب مردم انقلابی و تخریب مغازه ها و خانه های مردم پرداختند. در این روز بخش علی اعیادی،نورالدین جهانجویی،کریم احمدی و احد سامع مجندق به شهادت رسیدند.۵۸ نفر زخمی شدند که ۱۸ نفرشان از ماموران دولتی بودند.

یکشنبه ۱۷ دی ماه ۱۳۵۷

هفتمین روز شهدای اردبیل (شهدای ۹ دی ) با تظاهرات و تجمع مردم در خیابان شاهپور (قیام) با شعار ((بختیار، بختیار، نوکر بی اختیار)) ادامه یافت. کارکنان دادگستری هم در اعتراض به کشتار مردم به اعتصاب دو روزه دست زدند.

دوشنبه ۱۸ دیماه ۱۳۵۷

مردم روستای نیارق در همراهی با انقلاب و مردم تظاهرات کردند.

ماموران پاسگاه ژاندارمری به طرف آنان شلیک کردند و دختری بنام نازیلا سید رحیمی و زنی حامله بنام ملک منظر واحدی،شهید شدند.۳نفر دیگر هم شهید شدند و زخمی ها به بیمارستان شیر و خورشید منتقل شدند.

۲۰ دیماه ۱۳۵۷

کارکنان رادیو و تلویزیون اردبیل با صدور بیانیه ای ضمن محکوم نمودن کشتار مردم، با اعلام همبستگی کارکنان رادیو و تلویزیون در جهت مبارزه با رژیم پهلوی، دست به اعتصاب زدند.

شنبه ۲۳ دیماه ۱۳۵۷

مجلس ترحیم شهدای ۱۸ دیماه روستای ینارق در مسجد میرزاعلی اکبر برگززار شد. مردم در مسیر تظاهرات خود علیه رژیم شعار داده و ایران را در خیابانهای پهلوی آتش زدند.

تظاهر کنندگان ددر میدان مجسمه (شریعتی) قصد پایین آوردن مجسمه شاه را داشتندکه با شلیک تیر هوایی و گاز اشک آور چند نفر مجروح شدند. درگیری تا ساعت ۸ شب ادامه داشت.

دوشنبه ۲۵ دیماه ۱۳۵۷

اهالی روستای شام اسبی و روستاهای اطراف، با اعلام همبستگی و پیروی از نهضت اسلامی،در حالیکه عکس امام را حمل می کردند، سوار بر تراکتور به اردبیل آمده، در خیابانهای شهر راهپیمایی کردند.

مردم در میدان مجسمه مورد حمله چماقداران قرار گرفتند و ارتش تراکتور اهالی روستا را توقیف و به پادگان منتقل نمودند.

سه شنبه ۲۶ ایماه ۱۳۵۷

با اعلام خبر فرار شاه از ایران،مردم،کارکنان ادارات و بانک ها به خیابان آمده ابراز خوشحالی کردند. شادی مردم تا پاسی از شب ادامه داشت.

چهارشنبه ۲۷ دیماه ۱۳۵۷

شواهد حاکی از آن است که ساواک مراکز خود را ترک کرده در پادگان ارتش مستقر می شود. مردم تابلوهای خیابانها را عوض کرده و اسامی جدید را با اسپری روی دیوار می نویسند.

۲۹ دیماه ۱۳۵۷

همزمان با اربعین حسینی، دسته های عزادار از جلوی میدان ساعت حرکت کرده و در شهر تظاهرات می کنند. در این روز خبری از نیروهای امنیتی نیست.

شنبه ۱۴ بهمن ۱۳۵۷

با ورود امام به ایران، مردم روستای شام اسبی در میدان مجسمه(شریعتی)مورد حمله انجمن میهن پرستان قرار می گیرند. شش دستگاه تراکتور روستائیان به آتش کشیده می شود و چند نفری هم زخمی می شوند.

پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۵۷

با تعیین مهندس مهدی بازرگان به سمت نخست وزیری دولت موقت،مردم اردبیل در اجتماعی عظیم ضمن اعلام حمایت از نخست وزیری بازرگان، در خیابانهای شهر راهپیمایی می کنند. راهپیمایی با قرائت قطعنامه ای توسط ایت الله مسائلی در حمایت از دولت،پایان می یابد.

دوشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۵۷

نیروهای ارتش اردبیل سوار بر تانک و خودروهای نظامی با مردم اعلام همبستگی می کنند اما نیروهای شهربانی مردم را به گلوله بستند.

درگیری سه ساعت به طول انجامید و ۲۳ نفر از ماموران نظامی کشته شدند.

در این باره ببینید:

انقلاب ۵۷ اردبیل به روایت تصویر (۱)

انقلاب ۵۷ اردبیل به روایت تصویر (۲)