طرح انتقال آب از رودخانه ارس به تبریز و ارومیه، نگرانی‌هایی را در استان اردبیل ایجاد کرده است. نگرانی از کم شدن حق‌آبه و تاثیرات آن بر کشاورزی، گردشگری و محیط زیست.

انتقال آب ارس؛ پروژه‌ای بزرگ با پیامدهای منطقه‌ای

به گزارش ساوالان خبر، رودخانه ارس به عنوان یکی از منابع مهم آب شمال‌غرب کشور، نقشی حیاتی در تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت سه استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل دارد. طرح جدید دولت برای انتقال بخش عمده‌ای از آب این رودخانه به شهرهای تبریز و ارومیه، با هدف تامین آب شرب و رفع بحران خشکسالی این مناطق در رسانه‌ها منتشر شده است. اما این طرح نگرانی‌هایی را در استان اردبیل به وجود آورده است.

انقتال آب ارس اولویت ملی شده است

وزیر نیرو در سفر به آذربایجانشرفی انتقال آب ارس به تبریز را یکی از اولویت‌های ملی عنوان کرد و گفت: آب رودخانه ارس، آب ارزشمندی است و این طرح شش ایستگاه پمپاژ دارد که باتوجه به شرایط نیازمند یک ایستگاه پمپاژ دیگر نیز هستیم.

این طرح شامل خط انتقال به طول ۱۴۵ کیلومتر با استفاده از لوله‌های به قطر ۲۰۰۰ میلی‌متر، مخازن، ایستگاه‌های پمپاژ و سایر تأسیسات وابسته است و با سرمایه‌گذاری بیش از ۲۱ هزار میلیارد تومان در حال اجراست.

بشیر جعفری؛ عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تبریز هم، با اشاره به اهمیت راهبردی پروژه انتقال آب رودخانه ارس به شمال و شرق دریاچه ارومیه و دشت شبستر، خواستار اجرای فوری مصوباتی شد که پیش‌تر در تاریخ ۱۳۹۲/۰۴/۱۶ به تصویب هیئت وزیران رسیده بود..

بر اساس مصوبه هیئت وزیران، وزارت نیرو موظف شده بود، ظرف ۲۴ ساعت مجوز تخصیص آب برای انتقال آب رودخانه ارس به دشت شبستر و دریاچه ارومیه را صادر کند.

حق‌آبه استان اردبیل از ارس؛ حقوقی که نباید نادیده گرفته شود

بر اساس توافقات موجود، استان اردبیل نیز از رودخانه ارس دارای سهم مشخصی برای تأمین آب شرب، کشاورزی و صنایع است. بخش‌هایی از دشت مغان، باغات گرمی، پارس‌آباد و صنایع تبدیلی و کشاورزی در شمال این استان به شدت به آب ارس وابسته‌اند. هرگونه کاهش در میزان حق‌آبه می‌تواند آثار جبران‌ناپذیری بر این بخش‌ها داشته باشد و امنیت غذایی، تولیدات کشاورزی و حتی صادرات محصولات این منطقه را با تهدید مواجه کند.

تأثیرات احتمالی انتقال آب ارس بر اقتصاد و محیط زیست اردبیل

۱. تهدید کشاورزی در دشت مغان:

دشت حاصلخیز مغان که یکی از قطب‌های کشاورزی کشور محسوب می‌شود، به شدت به آب ارس وابسته است. کاهش سهم این آب می‌تواند منجر به کاهش سطح زیر کشت، افت تولید محصولات استراتژیک همچون گندم، جو، صیفی‌جات و میوه شود که علاوه بر امنیت غذایی کشور، اقتصاد محلی و اشتغال هزاران کشاورز اردبیلی را دچار بحران خواهد کرد.

۲. تأثیر بر صنایع تبدیلی و لبنی:

بسیاری از صنایع تبدیلی، لبنیات و فرآوری محصولات کشاورزی در اردبیل برای تولید به منابع آبی وابسته‌اند. کاهش آب ورودی می‌تواند باعث افت ظرفیت تولید، تعطیلی برخی واحدها و افزایش بیکاری در منطقه شود.

۳. اثرات محیط زیستی:

کاهش دبی آب در مسیر اردبیل می‌تواند موجب خشک شدن تالاب‌ها، کاهش کیفیت خاک، افزایش بیابان‌زایی و تهدید تنوع زیستی در منطقه مغان شود. این موضوع نه‌تنها به محیط زیست بلکه به گردشگری طبیعی منطقه نیز آسیب خواهد زد.

ضرورت توجه به توسعه پایدار و عدالت آبی در پروژه انتقال آب ارس

طرح‌های انتقال آب باید بر اساس اصول توسعه پایدار، عدالت منطقه‌ای و حفظ منافع تمامی ذینفعان اجرا شوند. محروم ساختن اردبیل از حق‌آبه قانونی خود، می‌تواند به تضادهای منطقه‌ای و حتی چالش‌های اجتماعی دامن بزند. علاوه بر این، برنامه‌ریزی جامع مدیریت منابع آب با مشارکت تمامی استان‌ها می‌تواند مانع بروز این مشکلات شود.

نگاهی به گردشگری و محیط زیست در سایه کاهش منابع آبی اردبیل

در شرایطی که اردبیل با ظرفیت‌های بی‌نظیری مانند جنگل فندقلو، دشت مغان، چشمه‌های طبیعی و رودخانه‌های بکر می‌تواند به قطب گردشگری کشور تبدیل شود، کاهش منابع آب می‌تواند به تخریب این جاذبه‌ها منجر شود. به ویژه گردشگری کشاورزی (Agrotourism) که در دشت مغان قابل اجراست، مستقیماً به وجود آب وابسته است. اگر سهم آب استان کاهش یابد، هم کشاورزی و هم زیرساخت‌های گردشگری لطمه خواهند دید.

اردبیل نباید بازنده انتقال آب ارس باشد

اجرای پروژه انتقال آب ارس به تبریز و ارومیه در عین حال که به نفع توسعه این شهرهاست، نباید به کاهش سهم و حق‌آبه قانونی اردبیل بیانجامد. کاهش منابع آبی استان می‌تواند کشاورزی، صنایع و گردشگری و اقتصاد مردم منطقه را تحت تأثیر قرار دهد و حتی موجب چالش‌های اقتصادی و اجتماعی شود. لازم است در این پروژه‌ها عدالت آبی رعایت شده و نگرانی‌های استان اردبیل به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.