نویسنده: مجید حسین زاده

انسان موجودی اجتماعی است و هر رفتاری از او ممکن است باعث دلخوری یکی از اطرافیانش شود. گاهی ما رفتاری از دیگران می‌بینیم که به ما برمی‌خورد و تصمیم می‌گیریم با یک نفر برای یک مدت کوتاه یا طولانی، دیگر هیچ صحبت و ارتباطی نداشته باشیم. چنین مسائلی مربوط به دیروز و امروز هم نیست؛ از گذشته‌های دور بوده و در آینده هم قطعا وجود خواهد داشت. به تازگی تصاویری از کوچه‌های آشتی‌کنان شهر یزد در شبکه‌های‌اجتماعی پربازدید شده است که می‌تواند فرصت خوبی برای مرور آداب آشتی باشد. شهر یزد دیدنی‌های فراوانی دارد و تمام شهر را می‌توان یک اثر تاریخی دانست. یکی از جاذبه‌های این شهر که هر گردشگری حتما باید ببیند، کوچه‌های آشتی‌کنان است. کوچه‌هایی که مثل هزارتویی به هم راه دارند و به اندازه‌ای به هم پیچ می‌خورند تا یک شبکه بزرگ از کوچه‌های به هم وصل شده را بسازند. محله فهادان در بافت قدیمی یزد، پر است از کوچه‌های تنگ و باریک با دیوارهای خشت و کاهگلی با طاق‌های مسقف که به آن‎ها ساباط می‌گویند. عرض برخی از این کوچه‌ها فقط برای عبور یک نفر کافی است. باریک بودن کوچه‌ها باعث می‌شود تا مردمی که رد می‌شوند، به هم برخورد کنند و این برخورد باعث نزدیکی و صمیمیت بین آن‌ها شود. اگر این دو نفر قبلا با هم کدورتی داشته و قهر باشند این تماس و خنده‌دار بودن این وضعیت، ناخودآگاه می‌تواند بهانه‌ای برای پایان قهر آن‌ها شود. برای همین لقب کوچه‌های آشتی‌کنان به این کوچه‌های باریک و مسقف داده‌اند. البته گفته می‌شود که دلیل ساخت این کوچه‌های باریک با دیوارهای کاهگلی و بلند، جلوگیری از نفوذ سرمای زمستان و گرمای کویری تابستان، مصون ماندن از توفان شن و… بوده است. با این توضیحات و در پرونده امروز زندگی‌سلام درباره تعریف قهر کردن خواهیم گفت. سپس با کمک یک روان‌شناس به این سوال پاسخ می‎دهیم که چطور فضای سرد قهر را بشکنیم و درخواست آشتی بدهیم؟ در پایان از مواجهه اصولی با درخواست آشتی از سمت دیگران هم خواهیم گفت. با ما باشید.

قهرکردن؛ رفتاری‌ منفعل و پرخاشگرانه

ما انسان‌ها به طور کلی نیاز داریم مورد توجه قرار بگیریم، درک شویم و قدرمان دانسته شود. وقتی به این نیاز‌ها جواب داده نشود، ممکن است ناراحت و عصبانی شویم یا احساس تنهایی کنیم. در مواجهه با این احساسات منفی، افراد مختلف واکنش‌های مختلفی از خودشان نشان می‌دهند که یکی از آن‌ها قهرکردن است. افراد در ارتباط با یکدیگر ممکن است به اختلافاتی برسند یا حرف‌هایی بزنند و کارهایی انجام دهند که برای طرف مقابل خوشایند نباشد.

زمانی‌که فردی از رفتار یا عمل شخص دیگری دلخور می‌شود، قدم اول روبه‎رو شدن با شخص مدنظر و بیان علت دلخوری،‌ ریشه‌یابی و حل و فصل آن است. اما این کار بدون شک نیازمند شجاعت و درک و رشد شخصیتی بالایی است که هرکسی آن را دارا نیست. در نتیجه عده‌ای از ما،‌ زمانی که از چیزی ناراحت می‌شویم یا حس می‌کنیم به ما توهین شده‌است، به جای روبه‎رو شدن با مسائل شروع به تحلیل و بررسی غلط آن در ذهن خود می‌کنیم. در نتیجه این فرایند غلط و یک طرفه به قاضی رفتن، ممکن است عصبانی‌تر و ناراحت‌تر شویم، به فکر انتقام بیفتیم، رفتار پرخاشگرانه از خود نشان دهیم یا کناره‌گیری کنیم و ترجیح دهیم دیگران را از هم‌صحبتی خود محروم و رفتار‌ منفعل-پرخاشگر قهرکردن را انتخاب کنیم.

چرا بعضی‌ها مدام قهر می‌کنند؟

از علت‌های روانی قهر کردن زیاد و نحوه برخورد صحیح با چنین افرادی گفتیم.

قهر نکردن و روبه‌رو شدن با مسائل شجاعت و درک بالایی می‌طلبد. افرادی که نمی‌توانند علت دلخوری‌شان را به روش درستی نشان دهند، متوسل به قهر کردن می‌شوند. قهرکردن می‌تواند علت‌های روانی زیادی داشته باشد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره خواهد شد.

احساسات آسیب‌پذیر وجود احساسات آسیب‌پذیر در بعضی افراد سبب می‌شود سعی کنند به هر روشی شده از احساسات‌شان دفاع کنند؛ چراکه همواره حس می‌کنند دیگران قصد آسیب‌زدن یا توهین به آنان را دارند.

قبول نکردن بار مسئولیت قهرکردن گاهی اوقات راهی برای قبول نکردن بار مسئولیت است. افرادی هستند که به دلیل فرار از سرزنش شدن یا مورد بازخواست قرارگرفتن یا صرفا به این دلیل که نمی‌خواهند مسئولیت کارهای خود را برعهده بگیرند، به قهر کردن متوسل می‌شوند. آن‌ها با این کار مسئولیت را از خود سلب می‎کنند و با خیال راحت به سرزنش اطرافیان می‌پردازند تا خودشان مقصر جلوه نکنند.

ناتوان در بیان مشکلات افراد دیگری که زیاد قهر می‌کنند کسانی هستند که توانایی بیان مشکلات خود را ندارند. آن‌ها در موقعیت‌های مهم، می‌رنجند ولی حرفی نمی‌زنند و خودشان را عادی جلوه می‌دهند. این افراد بعد از مدتی با افزایش فشار روانی ناشی از رنجیدن و بروز ندادن، همچون کودکان قهر می‌کنند.
حربه‌ای برای رسیدن به خواسته علاوه‌بر این افرادی هم هستند که از قهرکردن به عنوان حربه‌ای برای رسیدن به خواسته‌های خود استفاده می‌کنند. مثلا یک روز تمام از حرف‌زدن با شما خودداری می‌کنند و تا زمانی که به درخواست آن‌ها پاسخ مثبت ندهید، دست از این کار نمی‌کشند.

نحوه صحیح برخورد با افرادی که مدام قهر می‌کنند

افرادی که به هر دلیل کوچک یا بزرگی به قهرکردن متوسل می‌شوند، با وجود تمام نگرانی و آسیبی که برای شما و خودشان پدید می‌آورند، پیش از هرچیزی خودشان را در معرض اضطراب و ناراحتی قرار می‌دهند و نیاز به کمک دارند. پس نحوه صحیح برخورد با افرادی که زیاد قهر می‌کنند کمک کردن به آن‌هاست. این کمک هرگز نباید تن دادن به خواسته‌های آن‌ها باشد چرا که این شیوه به شخص می‌فهماند که روش قهرکردنش در حقیقت جواب می‌دهد و درنتیجه نه تنها از این رفتار دست نمی‌کشد، بلکه بیشتر به کارش ادامه می‌دهد.

راه‌کارها از فردی به فرد دیگر متفاوت است چرا که افراد همان طور که گفته شد به دلایل مختلف قهر می‌کنند اما در قدم اول سعی کنید تهدید‌های‌شان را زیاد جدی نگیرید. افرادی که برای رسیدن به خواسته‌هایشان قهر می‌کنند، سعی دارند مسئولیت بلوغ احساسی خود را به گردن دیگری بیندازند. در این مواقع سعی کنید زیاد حرف‌هایشان را جدی نگیرید چرا که این افراد وقتی ببینند شما خسته شدید و واکنش مدنظر آن‌ها را نشان می‌دهید به هدف‌شان می‌رسند و فکر می‌کنند می‌توانند با قهرکردن به هر خواسته‌ای که دارند برسند و قهر کردن به ابزاری برای رسیدن به خواسته‌هایشان تبدیل می‌شود.

پس زیاد جدی نگیرید تا خودشان از کارشان خسته شوند. همچنین لزومی ندارد هر رفتاری را تحمل کنید. اگر پا به پای کسی که قهر می‌کند حرکت کنید و هرگز تصمیمی برخلاف خواسته او نگیرید کسی که در نهایت متضرر می‌شود خود شمایید. رفتار فریبکارانه در این افراد باعث می‌شود بعد از مدتی به کسی تبدیل شوید که همیشه در حال راضی نگه‌داشتن دیگری است. به جای این کار به کسی که قهر می‌کند نشان دهید رفتاری که در پیش گرفته اشتباه است و اجازه ندارد با شما این طور رفتار کند. قهرکردن در بعضی افراد جنبه ناخودآگاه دارد، این افراد راه دیگری برای رسیدن به خواسته‌های خود نمی‌بینند. شما به عنوان کسی که به اشتباه بودن این روش آگاهید سعی کنید به او کمک کنید. اگر غلط بودن رفتارهایش را به او گوشزد می‌کنید راه درست و رفتار صحیح را هم به او بگویید. توضیح دهید که به عنوان دوست یا همکار یا … نیاز دارید با شما چطور رفتار شود و عادت بد قهر کردن چطور می‌تواند به رابطه‌تان آسیب جدی وارد کند. بگویید که همان طور که شما با احترام با آن‌ها برخورد می‌کنید، انتظار چنین رفتاری را هم دارید.