سوءاستفاده‌های اینستاگرامی از کودکان
لایک گرفتن با سوء استفاده از کودکان
ماجرای کودکان اینستاگرامی دیگر ماجرای تازه‌ای نیست. کودکانی که با حضور در ویدئوهای رنگارنگ پدر و مادرهایشان نقش کارگری را ایفا می‌کنند که قرار است با پوشیدن لباس‌های مختلف و قرار گرفتن در موقعیت‌های متفاوت پول در بیاورند و در جیب خانواده بریزند.
انحراف‌های جنسی در کمین چنین نوجوانانی
کودکان و نوجوانانی که به واسطه نظارت یا حتی ناآگاهی والدین‌شان از مزایایی مانند شهرت و درآمدزایی در شبکه‌های اجتماعی بهره‌مند می‌شوند، با حضور زود هنگام و اجباری و انجام یک سری فعالیت در فضایی که همه امور در آن برای سال‌ها ثبت خواهد شد و باقی خواهد ماند، آسیب‌های زیادی را متحمل خواهند شد. مثلا در همین مورد اخیر، روابط دختر و پسر بدون هیچ ضابطه‌ای باعث انحراف‌های جنسی و اخلاقی این سه نوجوان خواهد شد. آن‌ها در این دوره از زندگی‌شان با مسائل و موضوعاتی آشنا می‌شوند که اصلا مناسب سن‌شان نیست و این قطعا آسیب زا خواهد شد.
خیانت به سلامت روان خود و همسالان
ظاهر جذاب این تصاویر و ویدئوهای ایده‌آل از روابط دختر و پسر، نه تنها سلامت روان این نوجوانان را در حساس‌ترین سال‌های زندگی نشانه خواهد گرفت، بلکه باورها و تصورهای اشتباهی را در ذهن همسالان‌شان هم به وجود خواهد آورد. کودکی و نوجوانی، سال‌هایی است که شکل‌گیری زیربنای شخصیت و سلامت فرد در حال ایجاد است. آسیب‌هایی که سنگ بنای آن در جایی گذاشته شده که خود کودک کمترین نقش را در آن داشته و دلیل این انتشار هرچه باشد، ورای خواست و انتظار اوست.
مسابقه پرآسیب اینستاگرامی بین والدین
امروزه متاسفانه بعضی والدین به دلیل سرخوردگی‌ها، ترس ها و شکست هایی که در زندگی فردی و اجتماعی تجربه کرده‌اند، به نوعی به دنبال رشد و شکوفایی و موفقیت فرزندان خود به هر شیوه و قیمتی هستند. مسئله تا جایی دامنه‌دار و تلخ‌تر شده که در بدعتی ناپسند بسیار دیده می‌شود که چهره کودکانه فرزند خود را به مسابقه می‌گذارند و برخی از والدین با ارسال پیام‌هایی به اطرافیان و آشنایان از آن‌ها می‌خواهند تا به سایت یا صفحه ای بروند و به عکس فرزندشان رای بدهند و بدتر آن که بچه را در جریان مسابقه می‌گذارند و دنیای او را به این استرس می‌کشانند! کودکی که دست کم هنوز برای لذت بردن از زندگی هیچ نیازی به لایک و کامنت ندارد.
چرا والدین نباید در دام تولید چنین محتواهایی بیفتند؟
چرا نباید در دام تولید چنین محتواهایی در اینستاگرام بیفتیم و به خاطر دیده شدن یا کسب درآمد، ویدئو و عکس‌های کودک و نوجوان‌مان را با پوشش‌های مختلف، در موقعیت‌های گوناگون یا حتی به نوعی با بازیگری و گفتن یک سری جملات و رفتارها، در فضای مجازی منتشر کنیم؟
نابود کردن حریم خصوصی کودک| لحظات کودک شما بسیار خصوصی است. مثلا حضور نوزاد شما در حمام برای شما دیدنی است اما به احتمال زیاد فرزند شما از دیدن تصویر برهنه خود توسط دیگران لذت نخواهد برد. بیشتر انسان‌ها در انتشار لحظات خصوصی خود حساس هستند، آیا برای فرزند شما این گونه نخواهد بود؟
مایه خجالت و سرخوردگی| ما اگر از زندگی خودمان هم عکس بگیریم شاید لحظات و شرایطی وجود داشته باشد که عکس‌مان را دوست نداشته باشیم مثلا زمانی که خمیازه می‌کشیم یا عطسه می‌کنیم. کودکان چندان اهل ژست گرفتن جلوی دوربین نیستند، همین باعث می‌شود بدون در نظر گرفتن عکس به رفتار خود ادامه دهند. آیا عکس فرزند شما که ۱۰ سال دیگر می‌خواهد ببیند، باعث سرخوردگی‌اش نخواهد شد؟ یا از این که شما آن را پست کرده‌اید، عصبانی می‌شود و خجالت می‌کشد؟
وسواسی‌شدن روی ظاهر| بسیاری از افراد برای قرار دادن عکس‌های خودشان در شبکه‌های اجتماعی سخت‌گیر هستند. آن‌ها می‌خواهند عکسی که منتشر می‌کنند با نورپردازی صحیح و لباس فاخر باشد. حتی افراد به روتوش تصاویر خود در برنامه‌های ویرایش عکس مانند فتوشاپ روی می‌آورند. برای فرزندشان هم همین‌طور است. شما با این کار به فرزند خود یاد می‌دهید که هرچه لایک بیشتری بگیرد، روی ظاهرش وسواس بیشتری داشته باشد، دوست‌داشتنی‌تر و موفق‌تر خواهد بود. این نوع از پرورش که کودک با آن رشد می‌کند، در بزرگ سالی و حتی ازدواج او تاثیر می‌گذارد.
اختلال‌های شخصیتی| فرزند شما با فعالیت در اینستاگرام و تولید محتوا مانند همین مورد اخیر، دیگر در لحظه زندگی نمی‌کند و فرایند تکاملی خود را طی نمی‌کند. طی نشدن این مراحل تکاملی باعث مغفول ماندن برخی نیازهای کودک یا سرکوب آن‌ها می‌شود. به اصطلاح فرد از دوره کودکی یا نوجوانی به بزرگ سالی جهش می‌کند. یعنی در مرحله کودکی به جای رفتار شبیه همسالان خود رفتارهای بزرگ سالی دارد و درواقع نه کودکی را تجربه می‌کند و نه نوجوانی را و مستقیما وارد دوره بزرگ سالی می‌شود! برطرف نشدن این نیازها، عامل ابتلا به بسیاری از اختلال‌های شخصیتی و روانی است.
نکته پایانی
بسیاری از والدین به دلیل نداشتن سواد رسانه‌ای لازم، ناخواسته کودکان خود را به این گونه فعالیت‌ها سوق می‌دهند. این کار هرچند با شوق و اشتیاق کودک همراه است ولی به دلیل این که کودک هیجانات منفی بیش از حد تصوری را تجربه می‌کند به نوعی بیشتر از کودک کار در فضای حقیقی دچار آسیب می‌شود. چه به عنوان مدل باشد، تستر و حتی سرگرمی و تفریح، باز هم مصداق کودک کار اینستاگرامی است.
ویدا ادبی | کارشناس‌ارشد روان‌شناسی‌بالینی