ویدئویی در شبکههای اجتماعی پربازدید شده که در آن ادعا میشود با گذاشتن مقداری نمک زیر بالش بچههای ترسو، انرژیهای منفی ناشی از ترسیدنشان دفع میشود؛ آیا این شیوه درمانی صحیح است؟
نویسنده : دکتر الناز علوی | متخصص روانشناسی
«ترس کوچولوتو خیلی راحت و با استفاده از کمی نمک، بریز». این متن مربوط به یکی از ویدئوهای پربازدید در شبکههای اجتماعی است که خانمی در آن میگوید: «یک مدتی بود که هر وقت اسم بچهام رو صدا میزدم، میترسید. میخواهم یک ترفندی به شما یاد بدهم که برای دفع انرژی منفی ناشی از ترسیدن استفاده میشود و مادربزرگم وقتی من و داداشم بچه بودیم، از آن استفاده کرده و واقعا هم کارساز بود. یک مقدار نمک رو بریزین داخل پلاستیک و بذارین زیر بالشت کسی که انرژی منفی دورشه یا ترسیده. بعد از یک شب، آن را با کمی آب مخلوط کنین و این محلول رو روی تابهای که از قبل داغ شده، بریزین. با این روش، کل انرژی منفی خارج و نمکهای ریزی هم که تو فضا پخش می شه، نوعی نمک تراپیه. حالا این رو بفرستین برای کسایی که میدونین ترسیدن یا انرژی منفی دور و برشونه.» از منظر روانشناسی این نسخه را بررسی کردیم و درباره ترس در کودکان گفتیم.
آسیبهای متعدد انجام چنین راهکارهایی
افرادی که به این گونه از تصورات جادویی دچار میشوند، معمولا مضطرب هستند و عزتنفس پایینی دارند که همه مشکلات خود را به دلایل مافوق طبیعی نسبت میدهند و دنبال راهکار منطقی و اصولی برای درمان نمیروند. بنابراین آنها برای بازگرداندن تسلط خود روی زندگی و این که کار موثری انجام داده باشند، این نوع رفتارهای اشتباه را مرتکب میشوند. برخی میگویند انجام این گونه کارها آسیبی به شخص وارد نمیکند پس اشکالی ندارد، اما باید گفت آسیب روانی بسیار بالایی دارد. اولین آسیب، باور نداشتن به قابل درمان بودن چنین مشکلی است؛ چون بعد از چندین بار تکرار این نسخه، نتیجه نخواهند گرفت. آسیب بعدی این است که فرد به جای تلاش و یافتن راهکار درمان علمی، صرفا به طلسم و جادو امید خواهد داشت. این رفتارها نه تنها هیچ تاثیری در واقعیت نخواهد داشت،بلکه امید را از بین خواهد برد. از بین رفتن امید میتواند به افسردگی و اضطراب منجر شود. متاسفانه هر زمان علم زیر سوال برود، خرافات گسترش مییابد و اینکه علوم انسانی واقعی از خرافات و شبهعلم تفکیک شود، بسیار حیاتی است.
ترس کودکان همیشه ترسناک نیست
درباره ترسیدن کودکان باید گفت که ترس، در سنین مختلف طبیعی است و اگر در کودکان وجود نداشته باشد، میتواند یک بیماری تلقی شود. ترس، حسی است که در همه انسان ها وجود دارد و در کودکان با توجه به تواناییهای کمتری که در انطباق با محیط و مقابله با اتفاقها دارند، بیشتر است. ترس با اضطراب تفاوت دارد. اضطراب ناشی از عاملی ناشناخته است، ولی عامل ترس مشخص است؛ مثل ترس از آب یا آتش. به دنبال هر ترسی، رفتارهای اجتنابی دیده میشود، به طور مثال،کودکی که از آب میترسد، حاضر نیست به استخر برود و اگر به زور او را در آب بیندازند، دچار تپش قلب میشود. بنابراین در سنین مختلف، ترس طبیعی محسوب میشود و اگر وجود نداشته باشد، به معنای وجود مشکل است.
درمان ترس با حساسیتزدایی تدریجی
درمان ترس کودک با توجه به حساسیتهای آن باید زیر نظر یک روانشناس انجام شود. نوع ترس و ریشه آن، باعث میشود راهکار درمانی متفاوت باشد. با این حال به طور مثال،درباره کودکانی که از صدای وسایل الکترونیکی مثل جاروبرقی، چرخ گوشت و … میترسند، باید حساسیت زدایی تدریجی انجام شود.اگر کودک از صدای جاروبرقی میترسد، میتوان یک جاروبرقی اسباب بازی که صدای کمی دارد، برای او خرید تا کودک با آن بازی کند. در ضمن، والدین نقش مهمی در ایجاد ترس در کودک دارند. پدر یا مادری که وقتی کودکش نمیخوابد به او میگوید: «اگر نخوابی میان میبرنت!» ریشه ترس را در وجود فرزندش می کارد و کودک با شنیدن هر صدایی فکر میکند، آمدهاند او را ببرند. بنابراین پدرها و مادرها نباید فرزند خود را نگران کنند.
چطور بفهمیم ترس کودک طبیعی است؟
اگر پدر و مادری با مراحل رشد آشنا باشند، میتوانند بفهمند ترسی که در فرزندشان وجود دارد طبیعی است یا خیر. اضطراب جدایی در کودک دو ساله طبیعی است، ولی اگر کودک ۱۲ سالهای هنوز میخواهد پیش مادرش بخوابد، غیرطبیعی است و چنین رفتاری در این سن از او انتظار نمیرود. اگر ترسی غیرطبیعی در کودک خود مشاهده کردید، برای ماندگار نشدن آن حتماً به یک روانشناس کودک مراجعه کنید.