مشاوره فردی: پسرهای ۹ و ۱۱ ساله‌ام از کلمات رکیک استفاده می‌کنند.
نویسنده : دکتر فریده ناصری| روان‌شناس کودک‌و‌نوجوان
سوال: ۳ فرزند دارم ،۲ پسر و یک دختر. پسرهایم ۱۱ و ۹ ساله هستند.به تازگی متوجه شدم که در جمع‌های دوستانه، کلمات رکیک استفاده می‌کنند و به دیگران، فحش‌های ناموسی می‌دهند. ما خانواده باآبرویی هستیم. نمی‌دانم باید چه کنم تا این شیوه گفتارشان، آبروی ما را نبرده است. راهنمایی ام کنید لطفا.
پاسخ: والد گرامی، مهم‌ترین ابزار ارتباطی آدمیان با یکدیگر استفاده از توانمندی گفتاری و به‌عبارتی کاربرد زبان است. اما چرا بعضی کودکان و نوجوانان، به استفاده از عبارت‌های نامناسب و زشت رو آورده و از آن‌ها استفاده می‌کنند؟ والدین در این مواقع باید چه کنند؟
منبع یادگیری این کلمات را بیابید
در قدم اول، خود والدین و دیگر اعضای خانواده باید در نظر داشته باشند در نزد کودکان و نوجوانان خویش از کلمات مناسب استفاده کنند. البته وقتی شما به این موضوع حساس هستید، نشان می‌دهد که در خانواده این مسئله رعایت شده است. پس کودک و نوجوان شما، این عبارت‌ها را از کجا یاد گرفته است؟ مدرسه، جمع همبازی‌ها، تماشای فیلم‌های نامناسب خارجی، محاورات روزمره در سطح جامعه که در پارک‌ها یا … شنیده، دوستان و … هر کدام می‌تواند عامل این ماجرا باشد چراکه صحبت‌هایی که در آن جاها می شود، صندوقچه کلمات کودک و نوجوان را تشکیل می‌دهند. معمولا عبارت‌های رکیک خارج از اراده خانواده و والدین به گوش فرزندان می‌رسد و کنجکاوی آن‌ها را برمی‌انگیزد.
عکس‌العمل اولیه والدین بسیار مهم است
تشویق یا رد استفاده از این کلمات در مرحله اول، بستگی فراوانی به عکس‌العمل مناسب والدین دارد. چنان چه در این مرحله والدین عزیز بدون اتخاذ رویکرد تند و خصمانه در برابر فرزندشان با استفاده از جمله‌های مناسب اعلام موضع کنند، کودک با هوشمندی ذاتی خود در می‌یابد که والدین از شنیدن کلام او نه تنها خوشحال نشدند بلکه در برابر آن ایستادگی می‌کنند تا آن را دوباره نشنوند. حتی می‌توان به فرزند گفت که شنیدیم در جمع‌های دوستانه‌تان کلمات نامناسبی(بدون اشاره دقیق به عبارت‌ها و فردی که گفته) استفاده می‌شود که به دور از ادب و شان خانواده ماست. بنابراین با استفاده از جملاتی از این قبیل: «بچه‌های خوب از این کلمات استفاده نمی‌کنند؛ من ترجیح می‌دهم دوباره این کلمه را از زبان شما نشنوم؛ و …»، کودک در می‌یابد که کلام او پسندیده نیست و به مرور استفاده از آن کم می شود.
دایره لغات کودک را تقویت کنید
باید برای اصلاح فرزندتان وقت بگذارید. خواندن کتاب‌های ارزشمند و نفیس زبان فارسی همچون بوستان و گلستان، شنیدن موسیقی‌های باکلام فاخر، تماشای برنامه‌های ارزشمند، نشست‌و‌برخاست با اهل ادبیات و … در تقویت دایره لغات کودک و ایجاد انگیزه در او برای مودبانه صحبت کردن، موثر است. هرچند ممکن است برخی کلمات آن درسطح فهم و سواد کودک نباشد اما تلاش دو طرفه برای پیدا کردن معنای آن‌ها می‌تواند غنای ارزشمند کلمات کودک امروز و نوجوان و جوان آینده ما را فراهم کند.
